Κορίτσια στο Αφγανιστάν μεγαλώνουν ως αγόρια! της Σωτηρούλας Γιασεμή

Όχι, δεν είναι μύθος, και δυστυχώς δεν πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις. Επίσημα, μπορεί να μην υπάρχει παραδοχή του φαινομένου αλλά είναι πραγματικότητα.

Πολλά παιδιά που γεννιούνται κορίτσια στο Αφγανιστάν ανατρέφονται ωσάν να ήταν αγόρια. Και όχι χωρίς αιτία. Πολλοί λόγοι οδηγούν τους γονείς να ‘μεταμφιέσουν’ τα κορίτσια τους σε αγόρια, να ζουν και να συμπεριφέρονται ως αγόρια στην κοινωνία του Αφγανιστάν. Τα παιδιά που δεν θεωρούνται ούτε γιος ούτε κόρη είναι κοινό μυστικό ότι αποκαλούνται bacha posh, σε ελεύθερη μετάφραση κορίτσι «ντυμένο σαν αγόρι».

Οικονομικοί κυρίως λόγοι ωθούν τους γονείς που χρειάζονται ένα επιπλέον εισόδημα να στείλουν τα παιδιά τους να εργαστούν, και ένα κορίτσι δεν θα απέδιδε το ίδιο με ένα αγόρι αλλά ούτε και θα ήταν εξίσου κοινωνικά αποδεκτό να εργαστεί.

Κοινωνικοί επίσης λόγοι αποτελούν σημαντικό παράγοντα στο φαινόμενο των bacha posh. Η ασφάλεια, για παράδειγμα, ενός παιδιού που αναγκάζεται να πάει μόνο του στο σχολείο διασχίζοντας επικίνδυνες περιοχές, αυξάνεται, ως ένα βαθμό, εάν το παιδί φαίνεται, τουλάχιστον, γένους αρσενικού.

Το κοινωνικό status μιας οικογένειας θεωρείται υποβαθμισμένο εάν οι γονείς δεν κατορθώσουν να φέρουν στο κόσμο ένα αγόρι. Η οικογένεια ολοκληρώνεται και καταξιώνεται κοινωνικά εάν αποτελείται και από παιδιά γένους αρσενικού. Μια φτωχή οικογένεια χρειάζεται ένα γιο για διαφορετικούς λόγους από ότι μια πλούσια οικογένεια. Το γεγονός όμως παραμένει ότι αυτή η πρακτική εφαρμόζεται σε όλο το φάσμα των εθνικών ομάδων σε όλη τη χώρα.

Το να έχεις γιο είναι επιτακτικό εάν θέλεις να κατέχεις μια καλή κοινωνικά θέση και φήμη στο Αφγανιστάν. Σε μια χώρα όπου το κράτος δικαίου νοσεί, όπου εκλείπουν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα όπως το δικαίωμα της γυναίκας στο διαζύγιο, σε εξασφάλιση άδειας οδηγού, όπου η θανάτωση για λόγους τιμής είναι ακόμα κοινωνικά αποδεκτή,  η έλλειψη ενός αρσενικού παιδιού θεωρείται αδυναμία. Έτσι, ο σκοπός της ζωής κάθε παντρεμένης γυναίκας είναι να φέρει στον κόσμο ένα γιο και αν αποτύχει είναι δική της ευθύνη στα μάτια της κοινωνίας.

Σε σχετικό άρθρο της αγγλικής εφημερίδας Telegraph (http://www.telegraph.co.uk/women/womens-life/11099367/The-Afghan-girls-who-live-as-boys.html) παρατίθεται το πραγματικό παράδειγμα της Azita, 33 ετών, νεαρής δικηγόρου που δραστηριοποιείται στο χώρο της πολιτικής, της οποίας η ‘ανικανότητα’ να φέρει στον κόσμο ένα γιο έχει υπονομεύσει την εικόνα της ως ένα ικανό δημόσιο πρόσωπο και την ικανότητά της να ασκεί αποτελεσματικά το έργο της. «Πως μπορεί μια γυναίκα να τύχει εμπιστοσύνης για σημαντικά ζητήματα, όταν δεν είναι ικανή να χαρίσει στον άντρα της ένα γιο;». Αυτή η αντίληψη επικρατεί ευρύτερα στην κοινωνία και αποτελεί τροχοπέδη στην ανέλιξη της γυναίκας σε όλους τους τομείς της ζωής.

Η λύση που βρήκε στο ‘πρόβλημα’ της η Azita ήταν να μετατρέψει τη νεαρότερη από τις τέσσερις κόρες της σε bacha posh. Πρότεινε στο κορίτσι να μοιάζει με αγόρι και να ντύνεται σαν αγόρι και να μπορεί να κάνει όλα τα διασκεδαστικά πράγματα που κάνουν τα αγόρια και δεν επιτρέπεται στα κορίτσια όπως ποδήλατο, ποδόσφαιρο και κρίκετ. Το κορίτσι αποδέχτηκε αμέσως. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν ένα κούρεμα, ένα παντελόνι και πουκάμισο από την αγορά. Μέσα σε ένα απόγευμα, η οικογένεια ‘ευλογήθηκε’ με την απόκτηση ενός γιου. Η Mahnoush πήρε το όνομα Mehran. Το status της οικογένειας αμέσως αναβαθμίστηκε και η οικογένεια τους ολοκληρώθηκε. Ακόμα και αυτοί που γνώριζαν την αλήθεια συνεχάρησαν την Azita για την ευρηματικότητά της. Οι κακές γλώσσες έπαψαν να σχολιάζουν τον ‘άτυχο’ σύζυγο που δεν είχε αγόρι να συνεχίσει το όνομά του και που είχε ‘φορτωθεί’ τέσσερα κορίτσια για τα οποία θα έπρεπε μελλοντικά να βρει συζύγους. Η απόκτηση ενός γιου ωφέλησε επίσης και τα τρία μεγαλύτερα κορίτσια τα οποία πλέον θα είχαν το δικαίωμα να βγουν από το σπίτι και να πάνε στον παιδότοπο ή να περπατήσουν στη γειτονιά δεδομένου ότι ο Mehran θα τους συνόδευε.

Παρόλο που τα παιδιά bacha posh γίνονται άτυπα αποδεκτά στην Αφγανική κοινωνία, η πρακτική αυτή γίνεται ακόμα πιο αμφιλεγόμενη καθώς τα παιδιά αυτά πλησιάζουν στην εφηβεία. Ως ένα ουσιαστικό κομμάτι ‘του πολιτισμού τιμής’ στο Αφγανιστάν, ένα κορίτσι που βρίσκεται στη διαδικασία ενηλικίωσης της ως γυναίκα, απαιτείται να καλύπτεται με μαντήλα και να προστατεύεται για να διασφαλιστεί η παρθενία της και η φήμη της για ένα μελλοντικό γάμο.

Ανεξάρτητα από το πόσο αθλητοπρεπές και ανεξάρτητο ήταν ένα παιδί  bacha posh, όταν έρθει η ώρα όπου η εφηβεία θα αναδείξει φυσιολογικά τα θηλυκά του χαρακτηριστικά, όλη η προηγούμενή του εικόνα πρέπει να ξηλωθεί. Έχοντας χάσει την περίοδο ανατροφής του ως κορίτσι όπου μαθαίνει πώς να συμπεριφέρεται σωστά, ντροπαλά, ήσυχα για να είναι ελκυστική ως πιθανή σύζυγος, ένα παιδί bacha posh τίθεται απότομα ενώπιον μιας άλλης πραγματικότητας. Αυτή η πραγματικότητα που την μετατρέπει ξαφνικά σε γυναίκα ορίζει ότι θα πρέπει πλέον να ντύνεται με φόρεμα και μαντήλα, να περιοριστεί στο σπίτι, να μη μιλά αν δεν της απευθύνουν το λόγο και να μην έχει δική της άποψη.

Εάν σε μικρότερη ηλικία η πρώτη μετάλλαξη είναι για το παιδί σχετικά πιο ανεπαίσθητη, σε μεγαλύτερες ηλικίες η δεύτερη μετάλλαξη καθίσταται βίαιη για την προσωπικότητα, την ψυχολογία και την κοινωνική ταυτότητα αυτών των ατόμων που ζουν μεγάλο μέρος της ζωής τους ως αγόρια και ακολούθως εξαναγκάζονται να παντρευτούν και να αποκτήσουν οικογένεια με άτομα του φύλου που ως μέχρι πρότινος και τα ίδια ως bacha posh εκπροσωπούσαν, τουλάχιστον στα μάτια του κοινωνικού συνόλου.

Ένας τελείως διαφορετικός κόσμος θα έλεγε κανείς που λίγο μας αφορά και λίγο μας επηρεάζει. Εάν όμως, ως γυναίκες, αποδεχτούμε αυτή την πραγματικότητα ως κάτι μακρινό και αλλότριο από τον δικό μας πολιτισμό απλά υποβαθμίζουμε περαιτέρω τη θέση της γυναίκας.

Αγώνας για τα δικαιώματα της γυναίκας σημαίνει αγώνας για τα δικαιώματα και της τελευταίας γυναίκας σε αυτό τον κόσμο που γεννήθηκε σε ένα σύστημα που τη ‘βιάζει’ να ζει ως άντρας για να μη στερείται των δικαιωμάτων που φυσιολογικά της ανήκουν και υπόκειται σε απάνθρωπες, παράλογες πρακτικές που παραβιάζουν την ίδια τη φύση της γυναίκας.

Σωτηρούλα Γιασεμή

Μέλος Γενικού Συμβουλίου της ΠΟΓΟ