“Oι εργαζόμενες γυναίκες, οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων είναι εκείνες που σηκώνουν το κύριο βάρος της ανισοτιμίας των φύλων”

Ομιλίας Σκεύης Κουκουμά, Γενική Γραμματέας ΠΟΓΟ, στην εκδήλωση προς τιμή της Ημέρας της Γυναίκας

 

Φίλες και Φίλοι

Συναγωνίστριες και Συναγωνιστές

Η 8^η του Μάρτη, η Διεθνής Μέρα της Γυναίκας, αποτελεί σύμβολο μνήμης, τιμής και αγώνα για τα δικαιώματα του γυναικείου φύλου. Για την ισοτιμία των φύλων. Για τον κόσμο της ισότητας και της ισοτιμίας.

Η φετινή 8^η του Μάρτη έχει στιγματιστεί με δηλώσεις του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, του κ. Νίκου Αναστασιάδη, για τις γυναίκες και την ισοτιμία των φύλων. Στην προχθεσινή εκδήλωση στο Προεδρικό, ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε ότι φταίνει οι ίδιες οι γυναίκες για την ανισοτιμία των φύλων και την υποαντιπροσώπευση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Επιχείρησε μάλιστα με το γνωστό πατερναλιστικό του ύφος να νουθετήσει τις γυναίκες να υπερασπίζονται τις γυναίκες σε δημόσια αξιώματα που δέχονται επιθέσεις. Με άλλα λόγια, ο κ. Αναστασιάδης επιβεβεβαίωσε για άλλη μια φορά, πόσο συντηρητική, βαθύτατα αντιδραστική και απαξιωτική είναι η αντίληψη του για τις γυναίκες. Και από αυτό το βήμα καλούμε ξανά τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να αποσύρει τις προχθεσινές του αναφορές και να απολογηθεί στις γυναίκες του τόπου. Καλούμε όλες τις γυναικείες οργανώσεις να πάρουν θέση, γιατί είναι η πολλοστή φορά που ο κ. Αναστασιάδης επιδεικνύει την οπισθοδρομική του αντίληψη ΚΑΙ στα θέματα γυναικών.

Θα περιοριστώ να επαναλάβω ότι πρώτα από όλα είναι σχεδόν κωμικό ο Πρόεδρος που σχημάτισε υπουργικό συμβούλιο χωρίς καμιά γυναίκα –ενώ τώρα έχει μόνο μία υπουργό- να θέλει νουθετήσει άλλους και άλλες για τη συμμετοχή των γυναικών στα δημόσια αξιώματα. Κατά δεύτερο, ο Πρόεδρος που επέλεξε για Υπουργούς και σύμβουλους του, ανθρώπους που καταφέρονται σεξιστικά και μειωτικά για τις γυναίκες, ο Πρόεδρος που ποτέ δεν είπε μία λέξη για τα κρούσματα χυδαίας και σεξιστικής συμπεριφοράς από στελέχη της παράταξης του, να καλεί άλλους να τα καταδικάσουν. Κύριε Αναστασιάδη, δεν είστε στη θέση να νουθετείται τις γυναίκες, αλλά να σας νουθετήσουν πρέπει οι γυναίκες, τα γυναικεία κινήματα και η ίδια η κοινωνία του τόπου. Για το χαρακτήρα της γυναικείας ανιστοτιμίας, για τις κοινωνικές δομές, για τη μερική απασχόληση, την επισφάλεια, την ανισομισθία των εργαζόμενων γυναικών, για την έλλειψη υποδομών που να στηρίζουν τη μητρότητα και τη φροντίδα των παιδιών, για τα στερεότυπα στην παιδεία, στα ΜΜΕ, στους θεσμούς.

Όμως το ζήτημα των δηλώσεων του κ. Αναστασιάδη δεν είναι ούτε επικοινωνιακό, ούτε θέμα διατυπώσεων. Είναι πολιτικό. Γιατί η ανισοτιμία των φύλων καταπολεμείται με πολιτικές, με νομοθετικές τομές, με μέτρα, με δομές και υποδομές. Και αυτοί που κυβερνούν εδώ και εφτά χρόνια έχουν καταβαραθρώσει την Κύπρο στον πάτο των ευρωπαϊκών και διεθνών κατατάξεων στα θέματα ισοτιμίας των φύλων.

 

Φίλες και Φίλοι

Συναγωνίστριες και Συναγωνιστές

Η φετινή 8^η του Μάρτη συμπίπτει με τη συμπλήρωση 70 χρόνων ζωής και δράσης του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ. 70 χρόνια από τότε που χούφτα πρωτοπόρων γυναικών άναψαν την φλόγα που φώτισε αργότερα τον δρόμο χιλιάδων γυναικών στην οργάνωση και τον αγώνα. Στις αρχές του 20 αιώνα ήταν περίπου αδιανόητο να μιλά κάποιος για δικαιώματα των γυναικών, για ισότητα, για σεβασμό, για ένταξη της γυναίκας στην εργασία με ίσους όρους με τον άντρα. Ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κύπρου η δύναμη που για πρώτη φορά στην Ιστορία του τόπου μας μίλησε για τη γυναίκα, για ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών, για την ισοτιμία των φύλων, για το γεγονός ότι το καπιταλιστικό σύστημα εκμεταλλεύεται διπλά τις εργαζόμενες γυναικες. Πρέπει να θυμούμαστε ότι οι πρωτοπόρες συντρόφισσες μας σήκωσαν ανάστημα σε μια εποχή που ήταν δύσκολο να είσαι κομμουνιστής, αλλά ήταν δέκα φορές πιο δύσκολο να είσαι κομμουνίστρια. Γιατί οι γυναίκες που ασχολούνταν με τα κοινά, που μιλούσαν για δικαιώματα των γυναικών θεωρούνταν «χαμηλών ηθών», δέχονταν τη χλεύη και τη συκοφαντία. Είναι μέσα σε αυτές τις συνθήκες που οργανώθηκαν οι πρώτοι πυρήνες γυναικών, οι πρώτες οργανώσεις εργαζόμενων γυναικών, οι πρώτες γυναικείες απεργίες, η τεράστια συμβολή των γυναικών στις μεγάλες απεργία του 1948.

Όλο αυτό το κίνημα κορυφώθηκε το Δεκέμβρη του 1950 με την ίδρυση της Παγκύπριας Οργάνωσης Δημοκρατικών Γυναικών ως αποτέλεσμα της ανάγκης να ενοποιηθούν οι σκόρπιες προοδευτικές γυναικείες οργανώσεις και να συντονισθεί η δράση τους σε παγκύπρια κλίμακα. Η ΠΟΔΓ κάνει δυναμικό άνοιγμα στις γυναίκες της Κύπρου διακηρύττοντας την πίστη στα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ειρήνης και της ισοτιμίας των δύο φύλων και αναπτύσσει δράση για τη διαπαιδαγώγηση των γυναικών στο πνεύμα των αρχών αυτών. Αμέσως μετά αναπτύσσει δράση διαφώτισης και συμμετέχει στην αντιιμπεριαλιστική – αντιαποικιακή πάλη του λαού μας για αυτοδιάθεση και στη διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων. Κι όμως, η ΠΟΔΓ πέτυχε να βάλει το σπόρο ώστε οι Κύπριες γυναίκες να συνειδητοποιήσουν τη θέση τους μέσα στην κοινωνία και στην ταξική πάλη. To 1955 η ΠΟΔΓ μαζί με το ΑΚΕΛ τίθενται εκτός νόμου από τους αποικιοκράτες. Φυσικά η δράση του Γυναικείου Κινήματος δεν σταμάτησε λεπτό ούτε και στις συνθήκες τις παρανομίας. Αργότερα όμως διαφάνηκε ότι η παρανομία αποτελούσε εμπόδιο για την περαιτέρω μαζικοποίηση του κινήματος και την ανάπτυξη ουσιαστικότερης δράσης. Για αυτό το λόγο στις 9 Ιουλίου 1959 σε ένα συνέδριο με 1500 γυναίκες αντιπροσώπους ιδρύεται η Παγκύπρια Ομοσπονδία Γυναικείων Οργανώσεων, η ΠΟΓΟ, με αιτήματα την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισοτιμία των φίλων, την κατάκτηση ίσων πολιτικών δικαιωμάτων, την προστασία της μητρότητας, την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών στη ζωή, στην ευημερία και την εκπαίδευση, ο αγώνας για την εθνική ανεξαρτησία, τη δημοκρατία, την κοινωνική πρόοδο, την περιφρούρηση της παγκόσμιας ειρήνης και τη διεθνή αλληλεγγύη των γυναικών.

 

Φίλες και Φίλοι,

Τα τελευταία 70 χρόνια δώσαμε πολλούς αγώνες. Βγήκαμε στους δρόμους για τα δικαιώματα της γυναίκας, την ισοτιμία. Από την πρώτη μέρα ίδρυσης της ΠΟΓΟ απαιτήσαμε το δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες, κάτι που έγινε πράξη στις πρώτες εκλογές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Απαιτήσαμε εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου, κατάργησης της προίκας. Διεκδικήσαμε από το κράτος πολιτικές για την προστασία της μητρότητας. Δημιουργήσαμε δικές μας υποδομές που στηρίζουν τη σύγχρονη γυναίκα όπως είναι ο Βρεφικός Σταθμός και Νηπιαγωγείο «Παιδομάνα» και το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης της Οικογένειας. Οι αγώνες της ΠΟΓΟ όλα αυτά τα χρόνια οδήγησαν σε σημαντικές κατακτήσεις για τη γυναίκα της Κύπρου, όπως είναι οι νομοθεσίες για την ισότητα στην εργασία και την ισομισθία, μέτρα για την προστασία της μητρότητας, για την αντιμετώπιση της βίας στην οικογένεια.

Ήταν μακρύς ο δρόμος. Με δυσκολίες, με αδυναμίες, με μεγάλες προκλήσεις. Όμως -αδιαμφισβήτητα- η ΠΟΓΟ έχει βάλει τη σφραγίδα σε όλες τις μέχρι σήμερα κατακτήσεις των γυναικών. Σήμερα η ΠΟΓΟ η μεγαλύτερη γυναικεία οργάνωση του νησιού, με δεκάδες δραστήρια τοπικά κινήματα σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της ελεύθερης Κύπρου. Είναι η γέφυρα μεταξύ των ελληνοκυπριακών και των τουρκοκυπριακών γυναικείων οργανώσεων. Χαίρει κύρους και εκτίμησης μέσα στο διεθνές γυναικείο κίνημα, και παρά το ότι προέρχεται από μια μικρή χώρα, βρίσκεται εδώ και χρόνια στην Αντιπροεδρία της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών. Παρά τις μεγάλες δυσκολίες των τελευταίων χρόνων, έχουν γίνει τομές στην παραπέρα πολιτικοποίηση της δράσης της ΠΟΓΟ με επεξεργασμένες διεκδικήσεις σε κάθε τομέα, με βήματα στην κινηματική της παρέμβαση, με αισθητή την παρέμβαση της στους θεσμούς που ασχολούνται με τα θέματα γυναίκας. Η εποχή όμως απαιτεί ακόμα πιο αποφασιστικά βήματα, δραστική οργανωτική ανασυγκρότηση, πιο σύγχρονο λόγο και δράση, πιο τολμηρά βήματα, πιο αποτελεσματική προσπάθεια για να μπουν γυναίκες της νέας γενιάς στην καθημερινή δράση του Κινήματος. Σε αυτό ακριβώς πρέπει να συμβάλει καθοριστικά το 14^ο Συνέδριο της ΠΟΓΟ τον ερχόμενο ??????- που πρέπει να το καταστήσουμε ορόσημο στην πορεία του Κινήματός μας.

 

Φίλες και Φίλοι

Συναγωνίστριες και Συναγωνιστές,

Παρόλο που πλέον σχεδόν όλοι μιλούν για τα δικαιώματα της γυναίκας και την ισότητα των φύλων, η αλήθεια είναι ότι δεν εννοούμε όλες και όλοι τα ίδια πράγματα. Υπάρχουν αντιλήψεις που καλλιεργούν την εντυπωση ότι «είναι θέμα χρόνου» η επίτευξη της ισοτιμίας των φύλων ή ότι η γυναικεία χειραφέτηση μπορεί να κατακτηθεί σε προσωπικό ή οικογενειακό επίπεδο. Αντιλήψεις ακόμα, που περιορίζουν το ζήτημα στο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων ή στην εφαρμογή κάποιων ευρωπαϊκών οδηγιών. Είναι για αυτό που οφείλουμε φορτικά να επαναλαμβάνουμε μερικές αλήθειες :

 Πρώτο ότι ο αγώνας για την ισοτιμία ανδρών και γυναικών συνεχίζεται. Παρά τη μεγάλη πρόοδο που επιτεύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, η ανθρωπότητα χρειάζεται ακόμα μεγάλο δρόμο να διανύσει μέχρι να γίνει πραγματικότητα η ισοτιμία των φύλων. Μέχρι σήμερα περίπου 200 εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να θεωρούνται καθαρές. Κάθε μέρα δολοφονούνται 150 γυναίκες από τον σύζυγο, τον πρώην σύζυγο ή κάποιο μέλος της οικογένειας τους. Μια στις τρείς γυναίκες έχει βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία σε ηλικία άνω των 15 ετών. Οι γυναίκες και οι μονογονεικές οικογένειες συνεχίζουν να πρωτοπορούν στους δείχτες της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η ισοτιμία των φύλων δεν ήρθε και ούτε θα έρθει από μόνη της. Θα επιτευχθεί με αγώνες.

Δεύτερη μεγάλη αλήθεια όμως –που μόνο η Αριστερά και το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ τονίζει- είναι ότι είναι οι εργαζόμενες γυναίκες, οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων είναι εκείνες που σηκώνουν το κύριο βάρος της ανισοτιμίας των φύλων. Είναι οι γυναίκες εκείνες που είναι αναγκασμένες να δουλεύουν 8ωρα και 10ώρα και ακολούθως τις περιμένει δεύτερο μεροκάματο στο σπίτι, γιατί η κοινωνία συνεχίζει να θεωρεί αποκλειστική ευθύνη της γυναίκας το σπίτι, τη φροντίδα των παιδιών, των γονιών, των πεθερικών. Αυτές δηλαδή που υπόκεινται στη διπλή εκμετάλλευση και καταπίεση, και ως γυναίκες και ως εργαζόμενες.

Έκφραση και απόδειξη αυτού είναι το γεγονός ότι η καπιταλιστική κρίση και οι αντιλαϊκές πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ και κυβέρνησης Αναστασιάδη-ΔΗΣΥ, πλήττουν διπλά τις εργαζόμενες γυναίκες. Καταγράφεται διαχρονικά σε όλες τις στατιστικές για την ανεργία, τη μερική απασχόληση, την ανασφάλεια στην εργασία, την ανισομισθία ενώ η υποχώρηση των κοινωνικών κατακτήσεων συνθλίβει τη σύγχρονη εργαζόμενη γυναίκα που είναι επιφορτισμένη με διπλούς και τριπλούς ρόλους. Φαινόμενα όπως απόλυση ή μη πρόσληψη έγκυων γυναικών ή γυναικών που βρίσκονται σε ηλικία απόκτησης παιδιών επιβεβαιώνουν ότι ο χώρος δουλειάς είναι το κρίσιμο πεδίο. Η εμπορευματοποίηση της γυναικείας υπόστασης και σώματος, έχει «κανονικοποιηθεί» μέσα από τα ΜΜΕ, τη βιομηχανία του θεάματος και τον κόσμο των αγορών. Παράλληλα, η βία κατά των γυναικών και η σωματεμπορία –που συνιστούν τις πιο αποκρουστικές μορφές της έμφυλης καταπίεσης- συνεχίζουν να υφίστανται και κατά περιόδους κρίσης να οξύνονται. Θεμελιώδης διαφορά της δική μας αντίληψης για το γυναικείο ζήτημα είναι ότι εμεις προσεγγίζουμε τον αγώνα για την ισοτιμία των φύλων –όχι ως αντιπαράθεση μεταξύ ανδρών και γυναικών- αλλά ως πάλη ενάντια στο κοινωνικοοικονομικό σύστημα που αναπαράγει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, την ανισοτιμία, την καταπίεση, τις πατριαρχικές δομές και τις αντιλήψεις που τις συνοδεύουν.

Τρίτη αλήθεια είναι ότι με την κοινωνικοοικονομική πολιτική που εφαρμόζει αυτή η κυβέρνηση -η διακυβέρνηση ΔΗΣΥ-Αναστασιάδη- πλήττονται διπλά και τριπλά οι γυναίκες και ειδικότερα τις εργαζόμενες γυναίκες.

Πώς να καταλάβουν οι κυβερνώντες ότι τα ανεξέλεγκτα ωράρια στο λιανικό εμπόριο και η εργασία την Κυριακή σημαίνουν ότι χιλιάδες εργαζόμενες γυναίκες δουλεύουν πλέον 10ωρα και 12ωρα χωρίς χρόνο για τη ζωή τους, για την οικογένεια τους; Πού να καταλάβουν ότι δεν υπάρχει κανένα success story για τις χιλιάδες γυναίκες μονογονιούς που είναι πνιγμένες στα δάνεια, στη φτώχεια και την ανεργία; Πότε επιτέλους θα δεχθεί ο ΔΗΣΥ καιόχι μόνο να ψηφιστεί η Επιθέωρηση Εργασίας ώστε να επιβάλλονται αυστηρά πρόστιμα στους εργοδότες που παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία, στην οποία περιλαμβάνονται σημαντικότατες πρόνοιες για την προστασία της γυναίκας και την εργαζόμενης μητέρας; Εδώ θα κριθούν όλες και όλοι. Όχι από το αν έβγαλαν φωτογραφία με ένα σύνθημα στο πλακάτ χτες! Στα θέματα βίας κατά των γυναικών, είναι δυνατόν η κυβέρνηση να θεωρεί ότι θα την καταπολεμήσει πραγματικά όταν έχει θέσεις εξαιρέσεις στην εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στην Κύπρο και όταν ακόμα να φέρει μια ολοκληρωμένη νομοθεσιά για όλες τις μορφές της έμφυλης βίας; Όταν η αστυνομία -με θεσμικό ρατσισμό και θεσμικό σεξισμό- άφησε γυναίκες και κορίτσια στο έλεος ενός δολοφόνου γιατί «έτσι κάμνουν τούτες»; Πού να καταλάβει ο κ. Αναστασιάδης και η κυβέρνηση του ότι τα δικά μας οράματα δεν είναι οι πύργοι και τα καζίνο, αλλά μεγάλες κοινωνικές τομές όπως η επέκταση της άδειας μητρότητας, ένα σχέδιο πληρωμένης γονικής άδειας.

 Για όλα αυτά αγωνίζεται η ΠΟΓΟ και οι γυναίκες του τόπου μας.

Για αυτό συνεχίζουμε την πάλη για την ισοτιμία των φύλων.

Συναγωνίστριες και Συναγωνιστές,

Πριν κλείσω νιώθω την ανάγκη να αναφερθώ στα όσα ζούμε τις τελευταίες μέρες στον τόπο μας. Στην πρωτοφανή έξαρση του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας μέσα στην κοινωνία μας. Το κλίμα που δημιουργήθηκε μετά την απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει οδοφράγματα και η επιδείνωση της προσφυγικής κρίσης με την ωμή εργαλειοποίηση των προσφύγων από τον Ερντογάν αλλά και από την ΕΕ, έχουν δημιουργήσει ένα επικίνδυνο μείγμα εθνικισμού και ρατσισμού που διαχέεται σαν δηλητήριο μέσα στην κοινωνία μας. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι έχει κόστος πολιτικό όποιος και όποια επιμένει να μιλά μέσα σε αυτό το κλίμα για έννοιες όπως την επαναπροσέγγιση και την ειρήνη στον τόπο μας, για την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Νιώθω όμως ότι είναι ακριβώς τέτοιες στιγμές που μετριέται και δοκιμάζεται ο καθένας και η καθεμιά μας. Τέτοιες στιγμές αποδεικνύεται αν τον τίτλο του ανθρώπου τον αξίζουμε. Και πιστεύω ότι εκφάζω όλες τις συναγωνίστριες διατρανώνοντας από αυτό το βήμα ότι εμείς, το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ δεν θα υποχωρήσουμε στις κραυγές του φασισμού, του ρατσισμού, της διχοτόμησης. Σήμερα, ακόμα πιο αποφασιστικά πρέπει να υψώσουμε ανάστημα σε κάθε χώρο -στο χώρο δουλειάς, στη γειτονιά, στην οικογένεια, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στη δράση και στους αγώνες- ενάντα σε αυτή την κατηφόρα που οδηγεί στον εκφασισμό της κοινωνίας.

Φίλες και Φίλοι

Μπροστά σε όσα ζούμε, σήμερα, Μέρα της Γυναίκας, ας πάει πρώτα από όλα η σκέψη μας στη γυναίκα θύμα των πολέμων που διέπραξαν όλοι αυτοί που σήμερα υποκριτικά διερωτώνται από πού έρχονται οι πρόσφυγες. Η σκέψη μας πάει στη γυναίκα πρόσφυγα. Στις μητέρες και τα παιδιά που στοιβάζονται και φυλακίζονται σε αποθήκες ανθρώπων στα ελληνικά νησιά γιατί έτσι προβλέπει η περιβόητη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Γιατί έτσι θέλει η δεξιά και η ακροδεξιά στην Ευρώπη που συνεχίζουν να εμποδίζουν τη φιλοξενία όλων των προσφύγων σε όλα τα κράτη-μέλη, ανάλογα με τις δυνατότητες και τον πληθυσμό του καθενός, αφήνοντας την Ελλάδα, την Κύπρο και τις άλλες χώρες του μεσογειακού νότου να αναλάβουν όλο το μερίδιο της ευθύνης. Η σκέψη μας σήμερα ας πάει στη μάνα που με το παιδί στην αγκαλιά της φεύγει από την χώρα της μέσα σε μια βάρκα, ή περπατά μερόνυχτα ολόκληρα για να φτάσει σε μια ασφαλή χώρα. Στη μάνα που πνίγηκε στα νερά της Μεσογείου με το παιδί στην αγκαλιά της.

 

Συναγωνίστριες και Συναγωνιστές,

Φίλες και φίλοι,

Η 8^η του Μάρτη έχει νόημα μόνο εφόσον κρατούμε το πραγματικό της νόημα και συνεχίζουμε το πραγματικό της όραμα. Το νόημα που έδωσαν οι εργάτριες στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης. Το όραμα μιας κοινωνίας ισότητας και ισοτιμίας.

Ζήτω η 8^η του Μάρτη

Ζήτω τα 70χρόνια της ΠΟΓΟ

Συνεχίζουμε από εκεί που δεν σταματήσαμε ποτέ!

 

Λευκωσία, 7 Μαρτίου 2020