Ξεκινά η εκστρατεία της ΠΟΓΟ “ΔΡΑΣΗ ΤΩΡΑ: Όχι στη Βία κατά των Γυναικών”

Δημοσιογραφική Διάσκεψη ΠΟΓΟ για προκήρυξη παγκύπριας εκστρατείας με σύνθημα “ΔΡΑΣΗ ΤΩΡΑ: Όχι στη Βία κατά των Γυναικών” από τη Σκεύη Κουκουμά, Γ.Γ. ΠΟΓΟ και Βουλευτή ΑΚΕΛ (22.5.2012)

Εγκαινιάζουμε σήμερα την Εκστρατεία της ΠΟΓΟ για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών με το σύνθημα «ΔΡΑΣΗ ΤΩΡΑ – ΟΧΙ ΣΤΗ ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ» η οποία, φιλοδοξούμε, να αγκαλιάσει και να αγκαλιαστεί από τις γυναίκες αλλά και ολόκληρη την κοινωνία της Κύπρου. Δεκάδες εκδηλώσεις, διαλέξεις, συζητήσεις και πολύμορφες δραστηριότητες πρόκειται να οργανωθούν μέσα στους επόμενους μήνες από το Γενικό Συμβούλιο της ΠΟΓΟ, τα Επαρχιακά και Τοπικά μας Κινήματα σε όλες τις πόλεις και τις κοινότητες της ελεύθερης Κύπρου. Στα πλαίσια της Εκστρατείας, το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ προκηρύσσει παράλληλα Διαγωνισμό Αφίσας, στο τέλος του οποίου θα πραγματοποιηθεί Έκθεση και θα βραβευθούν οι καλύτερες συμμετοχές. Καλούμε όχι μόνο τις γυναίκες της Κύπρου, αλλά και τους άνδρες -και προπαντός τη νέα γενιά του τόπου μας- να συμμετέχουν στην πολύπλευρη δράση που θα αναπτύξει η ΠΟΓΟ το επόμενο διάστημα, καταθέτοντας τη δική τους εισήγηση,  άποψη και προβληματισμό. Ταυτόχρονα συμπαρατασσόμαστε με τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς / Βορειοπράσινης Αριστεράς GUE/NGL με τίτλο: «Από τη σιωπή στη πολιτική δράση»

Η βία κατά των γυναικών είναι η πιο διαδεδομένη και αποσιωπημένη μορφή βίας σε όλο τον πλανήτη. Αποτελεί σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Εμφανίζεται σε όλες τις κοινωνίες και κοινωνικές τάξεις και επηρεάζει γυναίκες κάθε ηλικίας ανεξαρτήτως μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου.

Παρά το ότι δεν πρέπει να γίνεται η αποτίμηση του φαινομένου αυτού σε οικονομικό κόστος, εντούτοις φαίνεται ότι στις ΗΠΑ η βία σε βάρος των γυναικών από συντρόφους του κοστίζει 5,8 δις δολάρια το χρόνο ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση η βία κατά των γυναικών κοστίζει στα 27 κράτη μέλη συνολικά 2 εκατομμύρια ευρώ κάθε ώρα.

Όπως διαπιστώνεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών 2007-2013 το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας αν και είναι υπαρκτό, κατά ένα μεγάλο μέρος του είναι συσκοτισμένο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέγει η Αστυνομία και ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια, τα καταγεγραμμένα περιστατικά έχουν αυξηθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία.

Οι εγκληματολογικές στατιστικές της Αστυνομίας δείχνουν μια γενική τάση αύξησης των καταγγελιών περιστατικών βίας στην οικογένεια που έχουν διπλασιαστεί από το 2002 που ήταν 538 εως το 2008 που καταγράφηκαν 959. Η πλειοψηφία των περιστατικών περιελάμβανε σωματική βία (79%), ακολουθούμενη από άσκηση ψυχολογικής βίας (18,5%) και σεξουαλική βία (2,4%). Όλες οι μορφές βίας έχουν σημειώσει αύξηση μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα.

Η πλειονότητα των θυμάτων κατά την περίοδο 2002-2008 ήταν γυναίκες, σε ποσοστό της τάξεως του 71,18%. Εάν συμπεριλάβουμε τα παιδιά (κορίτσια και αγόρια ηλικίας κάτω των 18 ετών) το ποσοστό αγγίζει το 82%. Η συντριπτική πλειονότητα των θυτών κατά την ίδια περίοδο είναι άνδρες, σε ποσοστό της τάξεως του 81,6%.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική. Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έχουν τριπλασιαστεί κατά την περίοδο 2004-2009 (από 397 περιστατικά το 2004 σε 1.148 περιστατικά το 2009). Η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων κατά αυτήν την περίοδο είναι γυναίκες, με ποσοστό 83% το 2009 σε σύγκριση με 8,6% για τους άνδρες. Το 82% των εν λόγω περιστατικών κατατάχθηκαν ως περιστατικά ψυχολογικής βίας, το 44% σωματικής βίας και το 0,7% σεξουαλικής βίας.

Η έλλειψη αποτελεσματικού μηχανισμού συλλογής και καταγραφής των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν επιτρέπει μια πιο ολοκληρωμένη αντίληψη για τις διαστάσεις του φαινομένου στην Κύπρο. Αντιλαμβανόμαστε όμως ότι η πραγματικότητα κατά κανόνα είναι πιο αποκαρδιωτική από αυτή που μπορούν να τεκμηριώσουν οι έρευνες. Οι κοινωνικές πιέσεις, ο στιγματισμός, ο φόβος του κουτσομπολιού είναι σαφώς αυξημένος στη μικρή κυπριακή κοινωνία, ενώ είναι ακόμα πιο ριζωμένες –σε σχέση με άλλες χώρες- οι αντιλήψεις που αποδέχονται τη βίαιη συμπεριφορά των ανδρών ή αποδίδουν ευθύνες και στο ίδιο το θύμα.

Υπάρχει βέβαια και μια σειρά άλλων στοιχείων που πρέπει να ληφθούν υπόψη όπως το φαινόμενο της «πρόωρης λήξης» των υποθέσεων οικογενειακής βίας, αφού όπως αντιλαμβανόμαστε από την καταγγελία μέχρι την καταδίκη του δράστη μεσολαβούν δεκάδες εμπόδια και παγίδες. Όλο αυτό το διάστημα, η γυναίκα μπορεί να εκβιαστεί, να πειστεί ή και να δελεαστεί με μια πρόσκαιρη αλλαγή συμπεριφοράς του συντρόφου της, και να αποσύρει τις καταγγελίες, να αναστείλει την έρευνα και να επιστρέψει στη σχέση. Ακόμα όμως κι αν αποφασίσει να προχωρήσει, μεσολαβεί –πρέπει να ξέρουμε- μια φοβερή και απερίγραπτη δοκιμασία για τις γυναίκες θύματα που ισοδυναμεί με το να ξαναζήσει και να υποστεί ίσως και πιο έντονα, τις τραυματικές και οδυνηρές της εμπειρίες.

Συνοψίζοντας το σύνθετο τρόπο που απαιτεί η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας διαπιστώνεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό των κρουσμάτων βίας δεν καταγγέλλονται, κι αν καταγγελθεί η υπόθεση δεν προχωρά σε ποινική έρευνα, ή αν προχωρήσει δεν ολοκληρώνεται, ή κι αν ολοκληρωθεί η έρευνα δεν οδηγεί σε καταδίκη ή κι αν υπάρξει καταδίκη, δεν επιβάλλονται οι αρμόζουσες ποινές και τα κατάλληλα μέτρα.  Για να γίνει αντιληπτό το φαινόμενο αρκεί να αναφέρθεί ότι η ενδοοικογενειακή βία στην Κύπρο είναι ένα από τα λιγότερο καταγγελλόμενα εγκλήματα και τα ποσοστά των υποθέσεων που καταλήγουν σε καταδικαστική απόφαση είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη.

Από τα πιο σοβαρά προβλήματα και ελλείψεις που εντοπίζονται στην Κύπρο είναι κατ’ αρχήν η έλλειψη δομημένου μηχανισμού παρακολούθησης και καταγραφής των διαστάσεων και της εξέλιξης του φαινομένου, η έλλειψη επαρκών και ποιοτικών καταφυγίων για θύματα και η ανάγκη για λειτουργία 24ωρης ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής για υποστήριξη των θυμάτων.

Όσο αφορά το νομοθετικό πλαίσιο για τη Βία στην Οικογένεια έχει επανειλημμένα αξιολογηθεί ως επαρκές και αποτελεσματικό και είναι αλήθεια ότι η Κύπρος έχει πρωτοπορήσει στο θέμα αυτό. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Νόμος αναγνωρίζει τα παιδιά που είναι αυτόπτες μάρτυρες περιστατικών βίας ως άμεσα θύματα αυτών των περιστατικών βίας. Επιπλέον, από το 2004 ο βιασμός συζύγου από σύζυγο αναγνωρίζεται από το νόμο ως σεξιστική προσβολή από το σύζυγο εναντίον της συζύγου του.

Η σημερινή κυβέρνηση έχει αναγάγει σε προτεραιότητα το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας για αυτό και έχει αναβαθμίσει τη λειτουργία της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια, ενίσχυσε τις δομές των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας με τη δημιουργία εξειδικευμένων υπηρεσιών που ασχολούνται με θέματα οικογένειας και παιδιού και στελεχώθηκαν με επιστημονικό προσωπικό (κοινωνιολόγους, ψυχολόγους),  συστάθηκε στην Αστυνομία ειδικό Γραφείο Χειρισμού Θεμάτων Βίας στην Οικογένεια και παραχωρήθηκε οικονομική στήριξη στις οργανώσεις που λειτουργούν προγράμματα στήριξης  θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.

Η πιο σημαντική εξέλιξη όμως είναι η υιοθέτηση του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια για την περίοδο 2010-2015 που αποτελεί μια τομή στις πολύχρονες προσπάθειες που γίνονται για το θέμα και αποτελεί το δεσμευτικό χάρτη πορείας για τις κρατικές υπηρεσίες και όλους τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς. Αυτή είναι η πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αρχίζοντας με την αναγνώριση από μέρους των αρμοδίων αρχών ότι η βία στην οικογένεια αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των θυμάτων και ότι η προστασία τους –όπως προκύπτει από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις είναι ευθύνη του κράτους.

Το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ στηρίζει και διεκδικεί την προώθηση της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια για την περίοδο 2010-2015 υλοποιώντας τους ακόλουθους στρατηγικούς στόχους και επιμέρους δράσεις:

1. Την παρακολούθηση του Προβλήματος της Βίας στην Οικογένεια με τη δημιουργία κεντρικής τράπεζας δεδομένων για καταγραφή των περιστατικών βίας στην οικογένεια και διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών για το ζήτημα και τις διάφορες πτυχές και οπτικές του.

2. Την ενίσχυση και στήριξη της οικογένειας:

–       με εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας για λειτουργία υποδομών και υπηρεσιών που να στηρίζουν τις οικογένειες που είναι ευάλωτες στη βία

–       με εκστρατείες διαφώτισης του κοινού γύρω από τις επιπτώσεις της βίας στα θύματα. Οι πολίτες και ιδιαίτερα τα μέλη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τα δικαιώματα τους και τις προσφερόμενες υπηρεσίες έχοντας απρόσκοπτη πρόσβαση σε αυτές

–       με εκπαιδευτικά προγράμματα που ενδυναμώνουν τις κοινωνικές δεξιότητες και αντιστάσεις των παιδιών ενάντια στη βία και με στοιχεία που βοηθούν τα παιδιά να αλλάξουν τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για το ρόλο των δύο φύλων. Να μεγαλώνουν δηλαδή τα παιδιά  με τις αξίες της ισοτιμίας και τους αλληλοσεβασμού των φύλων.

3. Την Ευαισθητοποίηση και Επιμόρφωση των Επαγγελματιών και του Κοινού, δηλαδή των εκπαιδευτικών (με ένταξη για παράδειγμα του θέματος στην ενδουπηρεσιακή εκπαίδευση), των κοινωνικών υπηρεσιών, των αστυνομικών, των επαγγελματιών στις υπηρεσίες υγείας, του δικαστικού σώματος, των επαγγελματιών και εθελοντών των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Οι δράσεις αυτές αποτελούν ισχυρές και απαραίτητες προϋποθέσεις για να έχουμε επαγγελματίες που να είναι εξοικειωμένοι με τις σύγχρονες τάσεις στα θέματα βίας και ταυτόχρονα να εφαρμόζουν στοχευμένα και όχι μηχανιστικά τις Διατμηματικές Διαδικασίες, δηλαδή την ισχύουσα εθνική πολιτική στο επίπεδο παροχής υπηρεσιών προς τα θύματα.

4. Ως προς την εφαρμογή της νομοθεσίας να  ανατεθεί σε συγκεκριμένους κρατικούς φορείς να παρακολουθούν την εφαρμογή της και να προβαίνουν σε αξιολογήσεις καθώς επίσης και οι βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν στο σύστημα της ποινικής Δικαιοσύνης (να υπάρχουν κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι στους αστυνομικούς σταθμούς για οπτικογραφημένες καταθέσεις, κατάλληλοι  χώροι αναμονής στα δικαστήρια για μάρτυρες που χρειάζονται προστασία,  η δημιουργία προγραμμάτων προετοιμασίας των γυναικών και των  παιδιών-θυμάτων για τη δικαστική διαδικασία,  η αύξηση της παρουσίας γυναικών στην αστυνομία και το νομικό σύστημα (παγκοσμίως είναι λιγότερες από το 10%), στοιχείο που τεκμηριωμένα συνδέεται με το ποσοστό καταγγελίας των περιστατικών βίας από τις γυναίκες θύματα καθώς επίσης και με την καταδίκη των δραστών

5. Ο πέμπτος στρατηγικός στόχος περιλαμβάνει  δράσεις και υποδομές για την προστασία των θυμάτων βίας. Περιλαμβάνει δράσεις όπως η δημιουργίας δομών προστασίας των θυμάτων βίας με οικονομική στήριξη των φορέων που λειτουργούν καταφύγια και τηλεφωνικές γραμμές στήριξης, η προώθηση δημιουργίας αρχείου περιστατικών κακοποίησης,  η δημιουργία δομών για ενδιάμεση στήριξη θυμάτων βίας μετά την απομάκρυνση τους από τους χώρους φιλοξενίας, η παροχή θεραπείας σε θύματα βίας στην οικογένεια, προγράμματα αλλαγής συμπεριφοράς για τους θύτες, η. παραχώρηση στις γυναίκες-μετανάστριες που είναι θύματα βίας καθεστώς ανεξάρτητης παραμονής στη χώρα ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους κλπ.

6. Η Συμβουλευτική Επιτροπή Καταπολέμησης της Βίας στην Οικογένεια που έχει αναλάβει το συντονισμό και την αξιολόγηση του Σχεδίου Δράσης, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση του για αυτό και έγκαιρα θα πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν επακριβώς τα χρονοδιαγράμματα και οι οικονομικοί πόροι για την εφαρμογή κάθε επιμέρους δράσης του.

Τονίζουμε την αναγκαιότητα για συστηματικό διάλογο της πολιτείας με τις γυναικείες οργανώσεις και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται γύρω από το ζήτημα και συντονισμό δράσεων ώστε να συνδιαμορφώνονται οι πιο εύστοχες, ρεαλιστικές και αποτελεσματικές πολιτικές. Άλλωστε το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας και της βίας κατά των γυναικών είναι ένα ζήτημα στο οποίο μπορεί να επιτευχθεί καθολική ενότητα δράσης των γυναικείων οργανώσεων και όλων των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων του τόπου.

Το Γυναικείο Κίνημα ΠΟΓΟ καλεί το σύνολο της κοινωνίας για

«ΔΡΑΣΗ ΤΩΡΑ»,

για μηδενική ανοχή σε οποιαδήποτε μορφή βίας.