Ινές Ζούμπερ: Δεν ωφελεί να λέμε ότι θέλουμε να καταπολεμήσουμε τη βία κατά των γυναικών εάν υποστηρίζουμε μέτρα που τερματίζουν την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών

Ομιλία της Ινές Ζούμπερ, ευρωβουλευτή (ΕΕΑ/ΒΠΑ, Πορτογαλία) στην εκδήλωση της Αντιπροσωπείας του ΑΚΕΛ στην ΕΕΑ/ΒΠΑ «Πολιτικές για τη Γυναίκα στην Κύπρο και στην ΕΕ» │ 23.4.2014

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εδώ και πολλά χρόνια διαβεβαιώνει για την πρωτοπόρα –όπως ισχυρίζεται- δράση του, σε σχέση με την υπεράσπιση των γυναικείων δικαιωμάτων. Πολύς λόγος γίνεται στο Ευρωκοινοβούλιο σχετικά με την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Υπάρχει ακόμα και η Επιτροπή για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και την Ισότητα των Φύλων, η οποία επιτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά. Η οποία όμως αναγκαστικά καταλήγει σε δουλειά χωρίς αντίκρισμα, αν η ισότητα γίνεται αντιληπτή με ένα αφηρημένο τρόπο. Αν δεν γίνεται σύνδεση ανάμεσα στα ζητήματα της ισότητα των φύλων και στις υλικές συνθήκες και τις ταξικές σχέσεις που υπάρχουν μέσα στην κοινωνία. Αν δεν γίνεται αντιληπτό ότι ο αγώνας για τα δικαιώματα της γυναίκας, η νομική κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων και η πραγματική εφαρμογή τους, καθορίζεται από τον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων, ο οποίος πηγάζει από την ταξική πάλη.

Η Κλάρα Τσέτκιν εξήγησε χαρακτηριστικά, ότι ενώ το κίνημα των γυναικών της εργατικής τάξης, διεξήγαγε ένα ταξικό αγώνα ενάντια στην στην καπιταλιστική κοινωνική τάξη πραγμάτων, το κίνημα των γυναικών της αστικής τάξης διεξήγαγε ένα αγώνα ενάντια στα κοινωνικά προνόμια και την κοινωνική θέση των ανδρών της ίδιας τους της τάξης. Αυτό αποδεικνύεται και σήμερα. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεδίωξε την υιοθέτηση μιας οδηγίας -η οποία μάλιστα εξαγγέλθηκε ως πολύ επαναστατική– την καθιέρωση ποσόστωσης 40% γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των επιχειρήσεων. Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου υπερθεμάτισε. Τα κυρίαρχα Μέσα Μαζικής Ενημέρωση ενθουσιάστηκαν. Αλλά ένα τέτοιο μέτρο, έχει άραγε οποιοδήποτε αντίκτυπο στη ζωή των γυναικών της εργατικής τάξης; Προφανώς όχι. Για τις εργαζόμενες γυναίκες σήμερα, είναι πολύ πιο σημαντικό, πρώτα από όλα να επιτευχθούν οικουμενικοί στόχοι όπως είναι το δικαίωμα στην εργασία, η εργασία με δικαιώματα, η ίση αμοιβή για ίση εργασία, τα οικουμενικά δικαιώματα των εργαζομένων με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες, αφού είναι οι πρώτες που πλήττονται από την κατάργηση αυτών των δικαιωμάτων.

Ουσιαστικά, είναι αυτή την οριζόντια προσέγγιση των κοινωνικών και οικονομικών ζητημάτων που η ΕΕΑ/ΒΠΑ επιδιώκει στο έργο της μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, στο πεδίο των γυναικείων δικαιωμάτων. Να γίνονται δηλαδή κατανοητά τα γυναικεία ζητήματα με μια οριζόντια προσέγγιση και να αναπτύσσουμε δράση μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο με συνοχή σε όλους τους τομείς εργασίας. Αυτή τη συνοχή που δεν έχουν οι μεγάλες πολιτικές ομάδες κυρίως, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκράτες.

Δεν ωφελεί να λέμε ότι υποστηρίζουμε την ισομισθία, αν αργότερα υιοθετούμε μέτρα που αποδυναμώνουν τη συλλογική διαπραγμάτευση, που είναι ένα από τα κύρια εργαλεία για να την υπερασπιστούμε.

Δεν ωφελεί να λέμε ότι υποστηρίζουμε την συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή και προσωπική ζωή και στη συνέχεια να υιοθετούμε μέτρα απορρύθμισης και αύξησης του εργάσιμου χρόνου.

Δεν ωφελεί να λέμε ότι θέλουμε αξιοπρεπείς απολαβές για τις γυναίκες, εάν εγκρίνουμε μειώσεις στις απολαβές και τα εισοδήματα, οι οποίες κυρίως πλήττουν τις γυναίκες.

Δεν ωφελεί να λέμε ότι θέλουμε να καταπολεμήσουμε τη γυναικεία ανεργία, εάν υποστηρίζουμε τις απολύσεις στη δημόσια διοίκηση, που κυρίως απαρτίζεται από τις γυναίκες.

Δεν ωφελεί να λέμε ότι θέλουμε να υπερασπιστούμε τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα, έαν μετά υποστηρίζουμε περικοπές στις εθνικές υπηρεσίες υγείας.

Δεν ωφελεί να λέμε ότι θέλουμε να καταπολεμήσουμε τη βία κατά των γυναικών εάν υποστηρίζουμε μέτρα που τερματίζουν την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών.

Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε παλέψει μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο για να υπερασπιστούμε αυτή την συνέπεια ανάμεσα στα λόγια και στις πράξεις και καταγγείλαμε εκείνους που δεν την έχουν και χρησιμοποιούν το σύνθημα της ισότητας για σκοπούς προπαγάνδας.

Στις 11 του περασμένου Μάρτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε μια έκθεση, η οποία συντάχθηκε από εμάς, για την ισότητα ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες για το έτος 2012, μια ετήσια έκθεση που σε γενικές γραμμές βασίζεται σε έρευνες που διεξάγονται για αυτό το σκοπό από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Έκθεση για το 2012 αποκάλυψε το προφανές: ότι η «κρίση» (δηλαδή τα μέτρα που πάρθηκαν κάτω από το πρόσχημα της αντιμετώπισης της κρίσης) είχαν τεράστιες επιπτώσεις σε σχέση με την ισότητα, πλήττοντας ιδιαίτερα την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών και την ισομισθία. Είναι προφανές ότι η Ευρωπαϊκή δεν βγάλει κανένα πρακτικό συμπέρασμα από αυτές τις μελέτες, αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Η Έκθεση που τελικά ψηφίστηκε (στην Επιτροπή για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και την Ισότητα των Φύλων) εμφανέστατα δεν ανταποκρινόταν πλέον στην αρχική μας βάση, η οποία αλλοιώθηκε με προτάσεις από μέλη διάφορων πολιτικών ομάδων, και έτσι περιέλαβε στοιχεία με τα οποία δεν συμφωνούμε. Εντούτοις, εκτιμήσαμε ότι η αρχική φιλοσοφία παρέμενε στην Έκθεση και ως εκτούτου ψηφίσαμε υπέρ της.

Τέτοιου είδους Εκθέσεις είναι συνήθως ομόφωνες. Εντούτοις κάτι πρόεκυψε και η Έκθεση τελικά απορρίφθηκε. Πέραν της έκφρασης ευρύτερων στόχων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η Έκθεση διασυνέδεε βεβαίως, αυτό το στόχο με τις απαραίτητες υλικές προϋποθέσεις για να επιτευχθεί η ισότητα.

Αυτή τη φορά, και μάλιστα τρεις μέρες μετά τον εορτασμό της Διεθνούς Μέρας της Γυναίκας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε την Έκθεση με 289 ψήφους υπέρ, 298 ψήφους εναντίον και 87 αποχές. Οι περισσότερες αρνητικές ψήφοι προήλθαν από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το οποίο μάλιστα εξαπέλυσε μια έντονη εκστρατεία ενάντια στην Έκθεση, προτείνοντας ακόμα και τη ψήφιση ενός εναλλακτικού ψηφίσματος το οποίο όμως απορρίφθηκε. Κατηγόρησαν την Έκθεση ότι είναι «εξτρεμιστική», ότι ήταν περιορισμένης «σύνεσης» και ότι δεν ήταν «ισορροπημένη».

Η Έκθεση κατήγγειλε:

–       Ότι από το 2007 η φτώχεια στην ΕΕ αυξήθηκε και ότι τα εισοδήματα των νοικοκυριών μειώθηκαν, με το 24,7% του πληθυσμού της ΕΕ να βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας και αποκλεισμού και ότι ο κίνδυνος φτώχειας για τις γυναίκες ήταν 26% έναντι 23% για τους άνδρες.

–       Ότι η επισφαλής εργασία πλήττει κυρίως τις γυναίκες, με ένα υψηλό ποσοστό γυναικών να εργάζεται με μερική απασχόληση, με συμβόλαια ορισμένου χρόνου ή με προσωρινά συμβόλαια και ότι τα εισοδήματα των γυναικών παραμένουν χαμηλότερα από τα εισοδήματα των ανδρών, ότι η ανισομισθία στην ΕΕ βρίσκεται κατά μέσο όρο στο 16,2%, με έντονες διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη, οι οποίες κυμαίνονται από το 10% μέχρι και το 20% σε κάποια κράτη-μέλη.

–       Ότι οι χαμηλότεροι μισθοί για τις γυναίκες, αναπόφευκτα, οδηγούν σε χαμηλότερες συνεισφορές στα συνταξιοδοτικά συστήματα, το οποίο με τη σειρά του σημαίνει χαμηλότερες συντάξεις.

–       Ότι ο αυξημένος κίνδυνος φτώχειας είναι στενά και άμεσα συνδεδεμένος με την κατάργηση σημαντικών κοινωνικών υπηρεσιών του κράτους, οι οποίες εντάσσονται για παράδειγμα, στην πρόσφατη διάλυση των δημόσιων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης σε αρκετά κράτη-μέλη, σε συνδυασμό με τις περικοπές σε σημαντικά κοινωνικά βοηθήματα (οικογενειακό επίδομα, ανεργιακό επίδομα, επίδομα ασθενείας και σύνταξη για κοινωνική ένταξη)^. μια πραγματικότητα που επηρεάζει πολλές γυναίκες, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν αποκλειστική ευθύνη την οικογένεια και τη φροντίδα του νοικοκυριού.

–       η «εκθύλυνση της φτώχειας» οδηγεί σε αύξηση της σωματεμπορίας γυναικών, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και της πορνείας, όπως επίσης και σε αύξηση της οικονομικής εξάρτησης των γυναικών, ιδιαίτερα των γυναικών που είναι θύματα οικογενειακής βίας.

Αλλά πέρα από τις καταγγελίες, το μεγάλο πρόβλημα που οδήγησε στην απόρριψη της Έκθεσης ήταν οι θέσεις για:

–       Υποστήριξη της θεμελιώδους αρχής «ίση αμοβή για ίση εργασία» ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.

–       Προώθηση του δικαιώματος για δουλειά με δικαιώματα, θέτοντας τις δημιουργικές και παραγωγικές ικανότητες των γυναικών στην υπηρεσία της ισότιμης συμμετοχής τους σε όλους τους τομείς δραστηριότητας και κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης.

–       Την καταπολέμηση της επισφαλούς εργασίας, την απαγόρευση της αθέμιτης πρόσληψης νέων ανθρώπων σε εργασίες μόνιμου χαρακτήρα, την εξάλειψη της άμεσης και έμμεσης διάκρισης στις απολαβές μέσω της ενδυνάμωσης της συλλογικής διαπραγμάτευσης, την υπεράσπιση του δικαιώματος να είμαστε ταυτόχρονα εργαζόμενες και μητέρες χωρίς να τιμωρούμαστε για αυτό.

–       Την προάσπιση της αξίας των μισθών και των συντάξεων, την εγγύηση επαρκούς κοινωνικής προστασίας στις περιπτώσεις ανεργίας, ασθένειας, μητρότητας-πατρότητας, αναπηρίας ή γήρανσης. Την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας κατά την ανεργία και την προάσπιση της ισότιμης πρόσβασης για όλες τις γυναίκες σε δωρεάν και ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος εθελούσιας διακοπής της εγκυμοσύνης.

–       Υποστήριξη της πρόληψης των αιτιών και των παραγόντων της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, όπως επίσης και την αυξημένη επιχορήγηση των οργανώσεων και των θεσμών που υποστηρίζουν τις γυναίκες θύματα βίας.

–       Εγγύηση των δικαιωμάτων και των ευκαιριών στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή (καταπολέμηση της απορρύθμισης του εργάσιμου χρόνου με ακανόνιστα και απρόβλεπτα ωράρια, εφαρμογή της ισομισθίας, ενίσχυση του δημόσιου δικτύου βρεφοκομικών και παιδοκομικών σταθμών, σχολείων κλπ) προκειμένου να έχουμε θετικά αποτελέσματα στην ενδυνάμωση της γυναικείας συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

Η πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφσε ενάντια στην Έκθεση επειδή ακριβώς προσπαθεί να αποκρύψει το βάρβαρο πισωγύρισμα των κοινωνικών συνθηκών μέσα στην οποίες πολλές γυναίκες ζουν, επειδή τα κόμματα τους προωθούν πολιτικές που οδηγούν σε αυτό. Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι. Είναι επίσης αλήθεια, ότι σε καιρούς «κρίσης» γινόμαστε μάρτυρες της επιβολής και της προώθησης μιας συντηρητικής και αναχρονιστικής ατζέντας σε σχέση με τα γυναικεία δικαιώματα, από πολλές αντιδραστικές δυνάμεις που ουσιαστικά υποστηρίζουν ένα πολιτισμικό πισωγύρισμα.

Σήμερα, ο αντίξοος αγώνας των εργαζομένων, των εργαζομένων γυναικών, των λαών πρέπει αναμφίβολα να συμπεριλαμβάνει την ισότητα ανδρών και γυναικών, ένα κοινό αγώνα όλων, ανδρών και γυναικών. Και σίγουρα τον αγώνα των γυναικών να οικοδομήσουν μια κοινωνία όπου οι λαοί θα είναι αφέντες. Είμαστε πεπεισμένοι ότι θα νικήσουμε.