Κλειτοριδεκτομή: «πολιτιστικό» στίγμα ή βαρβαρότητα (της Μόνικας Μιχαηλίδου)

Ο Ακρωτηριασμός των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων, ΑΓΓΟ (Female genital mutilation, FGM) περιλαμβάνει όλες τις μορφές κλειτοριδεκτομής είτε με μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γυναικείων γεννητικών οργάνων ή άλλη βλάβη στα γυναικεία γεννητικά όργανα για μη ιατρικούς λόγους, που σκόπιμα μεταβάλλει και προκαλεί τραυματισμό στα γυναικεία γεννητικά όργανα παρεμποδίζοντας τις φυσικές λειτουργίες του αναπτυσσόμενου γυναικείου σώματος.

Οι απαρχές της πρακτικής αυτής  δεν είναι γνωστές.  Αναφορές για την κλειτοριδεκτομή υπάρχουν και από αρχαίους έλληνες συγγραφείς. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Φοίνικες, οι Χετταίοι και οι Αιθίοπες πραγματοποιούσαν κλειτοριδεκτομή στα κορίτσια τους.

Η πρακτική είναι συχνότερη στις δυτικές, ανατολικές και βορειοανατολικές περιοχές της Αφρικής (Σομαλία, Ερυθραία, Αιθιοπία, Τζιμπουτί, Αίγυπτος), σε ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής και στην Ασία.  Σε ορισμένες χώρες η εκτομή είναι ολική ή μερική κλειτοριδεκτομή, και σε άλλες επιπρόσθετα αφαιρούνται και τα εσωτερικά χείλη του αιδοίου ενώ, κυρίως στις χώρες της Ανατολικής Αφρικής, αφαιρούνται τα εσωτερικά χείλη και/ή τα εξωτερικά χείλη του αιδοίου, μαζί ή χωρίς αφαίρεση της κλειτορίδας και στη συνέχεια ράβονται μαζί τα εξωτερικά και τα εσωτερικά χείλη καλύπτοντας την ουρήθρα και τον κόλπο και αφήνοντας μόνο μια μικρή οπή για να φεύγουν τα ούρα.

Ο ΑΓΓΟ πραγματοποιείται κυρίως σε κορίτσια από την βρεφική ηλικία μέχρι την ηλικία των 15 ετών και σπανιότερα σε ενήλικες γυναίκες. Ο ΑΓΓΟ σήμερα αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κοριτσιών και των γυναικών. Αντικατοπτρίζει τη βαθιά ριζωμένη ανισότητα μεταξύ των φύλων και αποτελεί μια ακραία μορφή διάκρισης σε βάρος των γυναικών. Περισσότερα από 3 εκατομμύρια κορίτσια εκτιμάται ότι κινδυνεύουν από τον ΑΓΓΟ κάθε χρόνο.  Περισσότερα από 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες σήμερα έχουν υποστεί εκτομή στις 30 χώρες στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία όπου συγκεντρώνεται ο ΑΓΓΟ.

Ο ΑΓΓΟ έχει αρνητικές συνέπειες στη σωματική και στη ψυχική υγεία των γυναικών ενώ επηρεάζει ριζικά και τη σεξουαλική τους ζωή. Μπορεί να προκαλέσει μολύνσεις και χρόνιους πόνους,  στειρότητα ή επιπλοκές κατά τον τοκετό. Συχνά κατά τη διάρκεια του ακρωτηριασμού προκαλείται ακατάσχετη αιμορραγία που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Οι κοινωνικοί λόγοι για τους οποίους εκτελούνται ακρωτηριασμοί ποικίλλουν ανάλογα με την κουλτούρα της χώρας. Κάπου αποτελεί εξαναγκαστική κοινωνική συμμόρφωση καθώς και ανάγκη κοινωνικής αποδοχής. Αλλού θεωρείται ένας τρόπος για να προετοιμάσει το κορίτσι για την ενηλικίωση και το γάμο και να εξασφαλίσει την προγαμιαία παρθενία και την οικογενειακή πίστη.  Οι θρησκευτικοί ηγέτες παίρνουν διαφορετικές θέσεις όσον αφορά τον ΑΓΓΟ: ορισμένοι τον υπερασπίζονται και τον  προωθούν, άλλοι θεωρούν ότι αυτό είναι κάτι άσχετο με τη θρησκεία και κάποιοι συμβάλλουν δραστικά στην εξάλειψή του.

Από το 1997 όταν η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), εξέδωσε κοινή δήλωση κατά της πρακτικής του ΑΓΓΟ, μαζί με τη UNICEF(United Nations Children’s Fund) και UNFPA (United Nations Population Fund)  μέχρι σήμερα,  γίνεται μια τεράστια προσπάθεια συντονισμού μεταξύ διεθνών σωμάτων επιτήρησης. Μέσα από ερευνητικά προγράμματα, έγκριση ψηφισμάτων (2012, 2016), και προγραμμάτων διαφώτισης και επαγγελματικής κατάρτισης στις χώρες που εφαρμόζουν ακόμα αυτή τη πρακτική, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας προσπαθεί να αναχαιτίσει και να εξαλείψει αυτή τη βαρβαρότητα.

Ο ΟΗΕ κήρυξε την 6η Φεβρουαρίου ως «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής», για να ευαισθητοποιήσει το διεθνές κοινό.

Στην Κύπρο πρέπει να αναφέρουμε ότι λόγω των σύγχρονων μεταναστευτικών ρευμάτων υπάρχουν γυναίκες πρόσφυγες που έχουν πέσει θύματα ή που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα αυτής της πρακτικής. Είναι απαραίτητο τόσο στο Ευρωκοινοβούλιο όσο και στην κυπριακή βουλή να ψηφιστούν  νόμοι στα πλαίσια της προσπάθειας για αναστολή αυτής της βαρβαρότητας και να δημιουργηθούν προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης και διαφώτισης των μεταναστών. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε ότι η κλειτοριδεκτομή θα αποτελεί αιτία για την παροχή ασύλου.

Δρ. Μόνικα Μιχαηλίδου M.D

Παιδίατρος