Επικήδειος ομιλία για την Ελέγκω Παρτζίλη από τη ΓΓ της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά | 29.12.2015

Επικήδειος ομιλία για την Ελέγκω Παρτζίλη από τη ΓΓ της ΠΟΓΟ, βουλευτή του ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά

Σεβαστό Ιερατείο,

Αγαπητοί συγγενείς και φίλοι της Ελέγκως,

Αποχαιρετούμε σήμερα μια ακριβή συντρόφισσα. Μια γυναίκα που συνέδεσε την ζωή της με τους αγώνες του λαού μας για πρόοδο και προκοπή, μια συναγωνίστρια για την οποία νιώθουμε τιμή που υπηρετήσαμε στις ίδιες γραμμές.

Για το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ, η απώλεια είναι εξαιρετικά μεγάλη. Γιατί σήμερα ξεπροβοδίζουμε μια συντρόφισσα που όλη της η ζωή ήταν σφιχτοδεμένη με την ιστορία του δημοκρατικού γυναικείου κινήματος της Κύπρου. Δεν μπορεί να ειπωθεί και να γραφτεί η ιστορία της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Δημοκρατικών Γυναικών -που έδωσε στη συνέχεια τη σκυτάλη της στην ΠΟΓΟ- χωρίς να αναφερθεί η Ελέγκω Παρτζίλη και η προσφορά της.

Ξεπροβοδίζουμε σήμερα μια από τις πιο ξεχωριστές προσωπικότητες μιας γενιάς πρωτοπόρων γυναικών που, σε καιρούς δύσκολους όπου η συντήρηση και τα στερεότυπα ήθελαν την γυναίκα στο σπίτι, έσπασε τις αλυσίδες και άνοιξε τον δρόμο για την μαζική οργάνωση των γυναικών.

Γεννημένη τον Ιούλη του 1918 η Ελέγκω ήταν το μικρότερο από τα έξι παιδιά της οικογένειας της. Μεγάλωσε σε μια οικογένεια ανήσυχη και ασυμβίβαστη. Ο πατέρας της, Μάρκος Χαραλάμπους αντιλαμβανόμενος τα αδιέξοδα και τη δυστυχία της φτωχής αγροτιάς της Κύπρου και την εκμετάλλευση των αγροτών από τους τοκογλύφους πρωτοστάτησε στην ίδρυση του πρώτου συνεργατικού και δίκαια θεωρείται ο πατέρας του κυπριακού Συνεργατισμού. Αυτό το αίσθημα της αλληλεγγύης και της δημιουργικής κοινωνικής δράσης διαπότισαν και το χαρακτήρα της Ελέγκως.

Από νεαρή ηλικία απέδειξε ότι οι κατακτήσεις δεν κερδίζονται χωρίς αγώνες. Στην άρνηση του τότε Διδασκαλείου Φανερωμένης να αφήσει μια φτωχή συμμαθήτρια της να παρακαθήσει στις τελικές εξετάσεις, η Ελέγκω προχώρησε στην οργάνωση της πρώτης και επιτυχημένης μαθητικής απεργίας.

Η Ελέγκω Παρτζίλη ανήκει στη γενιά των γυναικών που άρχισαν πρώτες να μιλούν για τα δικαιώματα της εργαζόμενης γυναίκας και που δημιούργησαν το 1939 την Ένωση Εργαζόμενων Γυναικών. Ήταν μια εποχή που οι γυναίκες που οργανώνονταν και διεκδικούσαν ισοτιμία των φύλων θεωρούνταν «αργόσχολες» ή «χαμηλών ηθών». Περίμεναν όπως περιέγραφε η ίδια, έξω από τις εκκλησίες και τα καταστήματα για να μιλήσουν στις εργάτριες, να τις πείσουν να οργανωθούν και να αγωνιστούν για τα δικαιώματα τους στη ζωή και στην εργασία.

Το 1943 παντρεύεται τον Αντώνη Παρτζίλη με τον οποίον αποκτούν τρία παιδιά, τον Άντη, το Μάρκο και τη Μάρω. Ο γάμος της την οδήγησε στην Αμμόχωστο. Ως δασκάλα, η Ελέγκω τίμησε τον τίτλο του λειτουργήματος σε όλο το βάθος και το εύρος του. Η μόρφωση της, η αγάπη της για την διδασκαλία, ο τρόπος με τον οποίο προσέγγιζε τα παιδιά και την εκπαίδευση αναγνωριζόταν από όλους. Αυτό οδήγησε τον Δήμο Αμμοχώστου να της αναθέσει την οργάνωση του παιδοκομικού και βρεφοκομικού σταθμού του Δήμου.

Αφοσιώθηκε με πάθος σε αυτά της τα καθήκοντα. Η ειλικρίνεια και η ανιδιοτέλεια την ακλούθησαν και εδώ. Η Ελέγκω εργάστηκε με ζήλο για την οργάνωση των σταθμών. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι σε μια περίοδο όπου οι παιδικοί σταθμοί περιορίζονταν στην φροντίδα των παιδιών η Ελέγκω παρουσίαζε ένα ολοκληρωμένο παιδαγωγικό πρόγραμμα για τα παιδιά. Ο παιδοκομικός σταθμός στην Αμμόχωστο πραγματοποιούσε, με την συμμετοχή μαθητών και γονέων, εκδηλώσεις για την Μέρα του Παιδιού, την Διεθνή Μέρα της Γυναίκας, την Πρωτομαγιά.

Το 1950 συμμετέχει ως ιδρυτικό μέλος της Παγκύπριας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών στην οποία συμμετέχει ενεργά και με αυταπάρνηση. Σε μια περίοδο μάλιστα που η συμμετοχή στις μαζικές οργανώσεις της Αριστεράς δεν ήταν ακίνδυνη. Το 1955 οι Βρετανοί αποικιοκράτες θέτουν εκτός νόμου το ΑΚΕΛ μαζί με όλες τις οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος, συμπεριλαμβανομένης και της ΠΔΟΓ. Όμως ακόμα και μέσα στην παρανομία η ΠΔΟΓ κινητοποιεί τις γυναίκες σε διαδηλώσεις και πικετοφορίες για απελευθέρωση της Κύπρου, νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, την κατάργηση των καταπιεστικών νόμων και απόλυση των πολιτικών κρατουμένων.

Το 1959, η ΠΔΟΓ δίνει τη θέση της στην ΠΟΓΟ που ιδρύεται τον Ιούλη εκείνης της χρονιάς ώστε το προοδευτικό γυναικείο κίνημα να διεκδικήσει τη θέση του στο μέλλον της ανεξάρτητης Κύπρου που μόλις άρχιζε. Ήταν η ΠΟΓΟ που απαίτησε τότε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, το οποίο έγινε πραγματικότητα από τις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1959. Ήταν σε αυτό το Γυναικείο Κίνημα που η Ελέγκω έγραψε τη δική της σελίδα αγώνων και προσφοράς, από διάφορα πόστα.

Η προδοσία, ο πόλεμος και η καταστροφή του 1974 έφεραν την Ελέγκω στην προσφυγιά, αρχικά στην Ορμίδια. Γρήγορα όμως, η Ελέγκω Παρτζίλη έγινε από τις ηγετικές μορφές του αγώνα για την ανακούφιση των προσφύγων, των οικογενειών των πεσόντων και των αγνοουμένων. Από την πρώτη στιγμή λόγω και της εμπειρίας της, της ανατέθηκαν ευθύνες κοινωνικού λειτουργού από το Γραφείο Ευημερίας. Δεν γνώριζε ωράριο, όποια ώρα την ημέρα την χρειάζονταν, για όση ώρα έπρεπε να συνεχίσει να εργάζεται ώστε να παρασχεθεί βοήθεια σε όλους του πρόσφυγες, η Ελέγκω δήλωνε παρούσα με ένα πλατύ και ζεστό χαμόγελο. Συμμετείχε μάλιστα ενεργά στην Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων και διετέλεσε Εκτελεστική Γραμματέας της. Αν ο κυπριακός λαός κατάφερε να ορθοποδήσει σχετικά γρήγορα, μετά το 1974, οφείλεται σε ανθρώπους όπως η Ελέγκω.

Αργότερα, η Ελέγκω Παρτίζλη αναδείχθηκε πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα Πρόεδρος του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ, αφού πράγματι η Ελέγκω ήταν μια προσωπικότητα που ξεχώριζε με την πλατιά της απήχηση μέσα στην κυπριακή κοινωνία και με την πολυσχιδή της δράση στο γυναικείο κίνημα. Από το 1982 μέχρι το 1992, που η Ελέγκω Παρτζίλη βρισκόταν στην Προεδρία της ΠΟΓΟ, έγινε το πρόσωπο της ΠΟΓΟ εντός και εκτός Κύπρου. Σε κινητοποιήσεις, συλλαλητήρια και διαδηλώσεις, η Ελέγκω ήταν στην πρώτη γραμμή κρατώντας ένα πλακάτ για το πολυαγαπημένο της Βαρώσι, ένα πανό για την ισοτιμία της γυναίκας, ένα περιστέρι για την ειρήνη και την ελευθερία. Σε διαλέξεις, συζητήσεις, σεμινάρια για τα δικαιώματα της γυναίκας στην οικογένεια, στην εργασία, στην κοινωνία, στη ζωή, η Ελέγκω ενωνόταν με την φωνή και το πνεύμα του Κινήματος που ήθελε και θέλει να ανεβάσει τις γυναίκες του λαού ένα σκαλί ψηλότερα. Η Ελέγκω είχε παράλληλα και έντονη δράση στο διεθνές γυναικείο κίνημα για την οποία τιμήθηκε από την Παγκόσμια Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών το 2005 στο Παρίσι με την ευκαιρία των 60χρονων της Ομοσπονδίας .

Όχι μόνο το γυναικείο κίνημα της ΠΟΓΟ και της Κύπρου αλλά και ολόκληρο το Λαϊκό Κίνημα και η κυπριακή Αριστερά πρέπει να νιώθει περήφανη γιατί πέρασε από τις γραμμές της ένας άνθρωπος όπως η Ελέγκω Παρτζίλη. Η συνείδηση και το ήθος της Ελέγκως, η πίστη στη συλλογικότητα και στην αρχή ότι το εμείς προηγείται του εγώ, φανερώθηκε και σε μια άλλη περίσταση. Όταν το 1988, κενώθηκε μία θέση βουλευτή του ΑΚΕΛ Αριστερά Νέες Δυνάμεις στην Αμμόχωστο, η Ελέγκω Παρτζίλη παρότι πρώτη επιλαχούσα, παραχώρησε τη θέση της στον επόμενο σύντροφο, γιατί –όπως έκρινε και η ίδια-  εκείνη τη φάση η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αριστεράς χρειαζόταν κάποιο στέλεχος από το αγροτικό κίνημα.

Βαθειά προβληματισμένος και καλλιεργημένος άνθρωπος ασχολήθηκε και με το γράψιμο. Πολλά από τα γραπτά της έμειναν πίσω στην πολυαγαπημένη της πόλη την Αμμ. Όπως όμως η ίδια είπε ταπεινά, στην προσφυγιά εξέδωσα αυτά «τα λίγα» εννοώντας την ποιητική συλλογή της με τίτλο «Της προσφυγιάς, της ψυχής και της καρδιάς» που εξέδωσε το 1998 αφιερωμένο στο σύντροφο της στα παιδιά και εγγόνια και σε όλους τους αγωνιστές της Ειρήνης.

Αγαπητοί φίλοι και συγγενείς,

Γνωρίζω ότι σε τέτοιες περιστάσεις λέγονται μόνο τα καλά και τα χαρίσματα των ανθρώπων που αποχαιρετούμε. Όμως, νιώθω ειλικρινά, ότι σήμερα κάθε λέξη που λέμε για την Ελέγκω είναι πέρα για πέρα αληθινή. Η Ελέγκω πέρασε από τη ζωή και τους αγώνες, καταφέρνοντας να είναι μια φυσιογνωμία ήθους και συνείδησης, μια αγωνίστρια που συνδύαζε τη μόρφωση και την καλλιέργεια με την απλότητα των καθημερινών ανθρώπων. Η απώλεια πριν 25 χρόνια του δεύτερου γιου της, Μάρκου, στοίχισε πολύ στην Ελέγκω. Όμως το πνεύμα και η προσωπικότητα της παρέμειναν το ίδιο φωτεινές και ζωντανές.

Αγαπητά παιδιά και συγγενείς της Ελέγκως,

Δεχτείτε τα ειλικρινή συλλυπητήρια του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ. Ταυτόχρονα δεχτείτε τη διαβεβαίωση μας ότι η ΠΟΓΟ θα κρατήσει ζωντανή τη μνήμη και την προσφορά της Ελέγκως Παρτζίλη. Μια τέτοια πορεία ζωής, μια τέτοια στάση ζωής όπως αυτή της συντρόφισσας Ελέγκως δεν μπορεί να τη σβήσει ο θάνατος. Μια τέτοια πορεία ζωής που αναδείχθηκε αξεχώριστη από τους αγώνες θα συνεχίζεται όσο συνεχίζονται οι ίδιοι αγώνες για τα ίδια υψηλά ιδανικά και αξίες.

Αγαπητή Ελέγκω,

Η ΠΟΓΟ σε ξεπροβοδίζει με τιμή και περηφάνια που ήσουν στις γραμμές μας, και ήσουν στην πρώτη γραμμή μας. Δικαιούσαι, αγαπημένη μας Ελέγκω, να φεύγεις ήσυχη, γιατί το χρέος σου προς τη ζωή το εκπλήρωσες στο ακέραιο. Μια ζωή δοσμένη στο συνάνθρωπο, στους αγώνες, στις γυναίκες, στον τόπο μας. Θα σε θυμόμαστε πάντα στην πρώτη γραμμή με το χαμόγελο στα χείλη και με το πάθος στο μυαλό και στην καρδιά. Και σου υποσχόμαστε, ότι θα συνεχίσουμε τους αγώνες σου μέχρι τη μέρα που στο μνήμα σου θα φέρουμε φρέσκα λουλούδια μαζί με το μήνυμα της επιστροφής στην πολυαγαπημένη σου Αμμόχωστο.

Από μέρους του ΑΚΕΛ, του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ και του Λαϊκού Κινήματος γενικά εκφράζω τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στα παιδιά και εγγόνια σου και εύχομαι να είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει.

Αιωνία σου η μνήμη.