Άντρος Κυπριανού, Γ.Γ ΑΚΕΛ: «Κανένας από τους αγώνες μας όμως δεν πρόκειται να πετύχει αν θα απουσιάζει το «γυναικείο προζύμι».

Ομιλία Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Άντρου Κυπριανού για την εκδήλωση της ΠΟΓΟ για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

Κυριακή 5 Μαρτίου 2017, Royal Hall, Λευκωσία

«Τις προάλλες είχε πιει κρασί και όταν έφτασα στο σπίτι λίγο καθυστερημένα από τη δουλειά, άρχισε να με βρίζει και να πετάει πράγματα μπροστά στα παιδιά. Όταν έφυγαν τα παιδιά, τον είδα να αρπάζει ένα μαχαίρι από την κουζίνα και να με απειλεί, ότι αν αργήσω να γυρίσω από τη δουλειά ξανά, θα με σκοτώσει». Η σύζυγος και μητέρα δύο παιδιών, αναγκάστηκε τελικά να καταγγείλει το σύζυγο της στην Αστυνομία. Μπήκε στο φαύλο κύκλο των διαδικασιών, της γραφειοκρατίας και της κρατικής αδιαφορίας.

«Κάθε φορά που ο σύζυγός μου θύμωνε μαζί μου, με εξανάγκαζε σε σεξουαλική συνεύρεση για να με τιμωρήσει. Ντρεπόμουν για αυτό που μου συνέβαινε και ένιωθα ενοχές. Ωστόσο, φοβόμουν μήπως στο τέλος κατηγορήσει εμένα για όσα έκανε και μου πάρει και τα παιδιά. Μια φορά τόλμησα να πάω στη μητέρα μου να της περιγράψω τον εφιάλτη που ζω, και μου απάντησε πως πρέπει να σέβομαι τον άνδρα μου και να σκεφτώ τα παιδιά μου». Η σύζυγος και μητέρα ζούσε τη βία καθημερινά ενώ δεν μπορούσε να βρει συμπαράσταση πουθενά. Όταν έφυγε από το σπίτι, στα μάτια των γονιών της και της κοινωνίας ήταν αυτή «που διέλυσε την οικογένεια της».

«Το όνομά μου είναι Αλεξάνδρα. Με νάρκωσαν, με απήγαγαν και με έφεραν λαθραία στην Ελλάδα, μετά με εξανάγκασαν να δουλεύω ως πόρνη. Μια μέρα, ένας ντόπιος, ένας πελάτης που δεν έμοιαζε με κανέναν άλλον, έγινε ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες που θα μπορούσα να γνωρίσω. Με ρώτησε αν με κρατούσαν στον οίκο ανοχής ενάντια στη θέλησή μου και με βοήθησε να ελευθερωθώ όταν έμαθε την αλήθεια». Η ιστορία της Αλεξάνδρας είναι από τις ελάχιστες με ευτυχισμένο τέλος. Συνήθως τα θύματα του trafficking μένουν αβοήθητα, στο έλεος των εμπόρων. Ή τις σκοτώνουν αν αρνηθούν να υποκύψουν, όπως συνέβη στην Οξάνα ο φάκελος της οποίας άνοιξε σήμερα αφού χρειάστηκε να περάσουν 15 χρόνια και να μεσολαβήσει μια καταδίκη της Κυπριακής Δημοκρατίας από το ΕΔΑΔ.

«Χθες βράδυ ήμουν με ένα κορίτσι 12 ετών. Της έδωσα κοκαΐνη και την οδήγησα στο κρεβάτι μου», περηφανευόταν ο πρόεδρος πρακτορείου μοντέλων δίχως να γνωρίζει ότι τον ηχογραφούσε το BBC. «Είναι μεγάλη υποκρισία να περιμένεις από μια κοπέλα 1,83 μ. ύψος να ζυγίζει 38 κιλά και να μην παίρνει ναρκωτικά. Μόνο με οξυγόνο δεν μπορείς να ζήσεις». Μοντέλο από αυτά που γεμίζουν τις πασαρέλες και τα περιοδικά προκειμένου να πλουτίσει μια ολόκληρη βιομηχανία που απευθύνεται στις γυναίκες επιβάλλοντας καλούπια και στερεότυπα.

«Για εννέα ολόκληρες ώρες, θα ήμουν όρθια και θα συνόδευα τους πελάτες στους χώρους των συναντήσεων. Κι αυτό, προφανώς, θα ήταν αδύνατο να το κάνω επάνω σε ψηλά τακούνια». Η υπάλληλος της πολυεθνικής είχε ενημερωθεί από τους προϊσταμένους της ότι έπρεπε να φοράει τακούνια από 5 έως 10 εκατοστά. Απολύθηκε γιατί τόλμησε να αρνηθεί. Ρώτησε τους προϊσταμένους της αν ζητούν και στους άνδρες εργαζόμενους να κάνουν το ίδιο κι εκείνοι αρκέστηκαν να απαντήσουν με γέλια.

«Έφυγα από το σπίτι τρομαγμένη μετά από την σεξουαλική παρενόχληση που δέχθηκα από τον εργοδότη μου. Όταν η σύζυγος του μου τηλεφώνησε, δίχως να της πω κάτι, της ζήτησα να μου δώσει λίγο χρόνο. Μου είπε ότι αν δεν επέστρεφα θα με κατάγγελλε στην Αστυνομία για κλοπή χρημάτων και κοσμημάτων. Όταν πήγα στην Αστυνομία να καταγγείλω τον εργοδότη μου, με συνέλαβαν για κλοπή». Η μετανάστρια οικιακή βοηθός νόμιζε ότι στην Κύπρο θα έβρισκε καλύτερη ζωή, ότι θα ζούσε με αξιοπρέπεια. Τελικά κατέληξε στο κρατητήριο.

«Με απέλυσαν μόλις έμαθαν ότι έμεινα έγκυος». Νεαρή μητέρα που συμπληρώνει το 25% των καταγγελιών που υποβάλλονται στην Αρχή Ισότητας.

«Έμεινα για ένα μήνα στο σπίτι όταν γέννησα το παιδί μου. Εργάζομαι χωρίς Κοινωνικές Ασφαλίσεις, άρα δεν θα μπορούσα να μείνω περισσότερο». Νεαρή μητέρα που αναγκάζεται να αποχωριστεί το νεογέννητο της και υποβάλλεται σε ανασφάλιστη εργασία προκειμένου να γλυτώσει την ανεργία.

Μικρές γυναικείες ιστορίες που συνέβηκαν σε χώρες που συνηθίζουν να αυτοαποκαλούνται «δυτικές» και άρα προηγμένες. Μικρές γυναικείες ιστορίες που διαδραματίστηκαν σε σύγχρονες κοινωνίες με, υποτίθεται, σύγχρονες αντιλήψεις. Μικρές γυναικείες ιστορίες που αποδεικνύουν τη διπλή εκμετάλλευση την οποία υφίστανται οι γυναίκες στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες.

Η γυναίκα βίωσε και βιώνει ακόμα και σήμερα τη φυλετική καταπίεση. Η γυναίκα βίωσε και αναντίλεκτα εξακολουθεί να βιώνει μέχρι και σήμερα την ταξική καταπίεση. Βίωσε και εξακολουθεί να βιώνει την εκμετάλλευση από ένα σύστημα το οποίο αν δεν εκμεταλλευθεί, δεν επιβιώνει. Είναι γεγονός ότι όλοι σήμερα μιλούν ή γράφουν για την ισότητα ανδρών και γυναικών. Το ζήτημα είναι ποιο περιεχόμενο αποδίδει ο καθένας σε αυτή. Από ποια αφετηρία και με ποιο στόχο μιλά η κάθε πολιτική δύναμη γι’ αυτά τα θέματα.

Το Κόμμα μας από τις αρχές του περασμένου αιώνα έδωσε ιδιαίτερη σημασία και συγκεκριμένο περιεχόμενο στο γυναικείο ζήτημα. Η εμφάνιση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου και η δράση του ανάμεσα στο λαό, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να γεννηθεί και το γυναικείο κίνημα. Το βοήθησε να ορθώσει το ανάστημα του σε εποχές δύσκολες για τη γυναίκα˙ να οργανωθεί και να πετύχει κατακτήσεις γι’ αυτήν. Οι γυναίκες της Κύπρου έγραψαν χρυσές σελίδες στην Ιστορία, με τη στράτευση τους στην πρώτη γραμμή των ταξικών αγώνων. Τα παραδείγματα είναι άπειρα. Από τα τσιφλίκια του Κύκκου, της Κολώνης και του Μενεού, στο κουμποποιείο της Λάρνακας, στους μεγάλους απεργιακούς αγώνες των μεταλλωρύχων, η γυναικεία φωνή ήταν στην πρώτη γραμμή˙ παρούσα και δυναμική. Εκείνη την εποχή, οι εργαζόμενες γυναίκες και οι αγρότισσες της Κύπρου, μέσα στα σκοτάδια της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης της αποικιοκρατίας, είδαν καθαρά τη φλόγα που φώτιζε το μέλλο. Είδαν ότι το δίκαιο τους μπορούν να το διεκδικήσουν μόνο παλεύοντας για το δίκαιο της τάξης τους. Αυτός ήταν και εξακολουθεί να είναι και σήμερα ο στόχος του αριστερού κυπριακού γυναικείου κινήματος.

Η οικονομική κρίση και οι συνέπειες της χτύπησαν και χτυπούν διπλά τις γυναίκες. Μόλις πριν από λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κυπριακή οικονομία ανάφερε σε έκθεση της για την Κύπρο, ότι  η οικονομική κρίση οδήγησε σε αύξηση των ανισοτήτων, του κινδύνου φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ότι η ανεργία παραμένει σε ψηλά επίπεδα και ότι οι δείκτες που αφορούν τον κοινωνικό αποκλεισμό και την φτώχεια των εργαζομένων χειροτερεύουν. Η πρόσβαση στην υγεία είναι περιορισμένη. Όλα αυτά δεν μπορεί παρά να προκαλούν αλυσιδωτές συνέπειες και στη ζωή των γυναικών.

Τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες μπορούν να λυθούν μόνο αν υπάρξει οργάνωση. Μόνο αν ενώσουν τις δυνάμεις τους και διεκδικήσουν. Αν συνειδητοποιήσουν ότι τα προβλήματα τους δεν απορρέουν μόνο από κάποιες ξεπερασμένες αντιλήψεις αλλά και από το υφιστάμενο κοινωνικό – οικονομικό σύστημα. Αυτός ακριβώς ο ορθός προσανατολισμός του αγώνα του γυναικείου κινήματος της Κύπρου, είναι που τον καθιστά επίκαιρο και αναγκαίο. Είναι γι’ αυτό που η ΠΟΓΟ καλείται σήμερα να είναι έτοιμη για νέους αγώνες και κατακτήσεις. Η κατάργηση του θεσμού της προίκας, η αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου, η ψήφιση του νόμου για ισότητα και ισομισθία, η ίση πρόσβαση στην εργασία, η βελτίωση της νομοθεσίας για την προστασία της μητρότητας, η αύξηση της άδειας μητρότητας και γονικής άδειας και η πρόληψη της αντιμετώπισης της βίας στην οικογένεια, φέρουν ανεξίτηλη τη σφραγίδα της ΠΟΓΟ. Είμαι βέβαιος ότι παρόλες τις σημερινές δυσκολίες, η ΠΟΓΟ θα συνεχίσει να διεκδικεί και να πετυχαίνει νέες κατακτήσεις για το γυναικείο κίνημα.

Αν κάποιος ανασκοπήσει τους αγώνες του γυναικείου κινήματος στην Κύπρο θα συγκλονιστεί από τη μαχητικότητα και το σθένος των γυναικών της Κύπρου στους αγώνες τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό, το φασισμό και για την απελευθέρωση και την επανένωση του τόπου μας. Ειλικρινά, εύχομαι από το βάθος της καρδιάς μου οι εξελίξεις να είναι τέτοιες που να μη μας στερήσουν αυτή την ελπίδα.

Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε πραγματικά κρίσιμη φάση. Μια εντελώς λανθασμένη απόφαση που έλαβε η πλειοψηφία της Βουλής έγινε η αιτία για να διακοπούν. Τώρα όμως πρέπει να φανούν οι «πραγματικές προθέσεις». Οι δύο ηγέτες είτε θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και δεν θα κάνουν το χατίρι στα ακραία στοιχεία, είτε θα υποκύψουν στις σειρήνες της δημαγωγίας και των προεκλογικών ή άλλων σκοπιμοτήτων.

Ως ΑΚΕΛ από την πρώτη στιγμή που προκλήθηκε αυτή η κρίση προσπαθήσαμε να συμβάλουμε στο να ξεπεραστεί. Ζητήσαμε από τον κ. Αναστασιάδη να καταγγείλει με σαφήνεια την ουσία της απόφασης της πλειοψηφίας της Βουλής. Καλέσαμε τον κ. Ακκιντζί να μη δίνει στο γεγονός υπέρμετρες διαστάσεις. Αναλάβαμε πρωτοβουλίες για επαφές με τις τουρκοκυπριακές πολιτικές δυνάμεις καλώντας τις να επενεργήσουν θετικά στον κ. Ακκιντζί. Καλέσαμε και τους δύο ηγέτες να απέχουν από δηλώσεις που θα πρόσθεταν στην ένταση που ήδη υπήρχε. Τον εθνικισμό της μίας κοινότητας τον επικαλείται ο εθνικισμός της άλλης, και οι δυο τους συναντιούνται στο σημείο της παρεμπόδισης κάθε προσπάθειας για επανένωση. Είναι ευθύνη των δύο ηγετών να μην τους κάμουν το χατίρι.

Μπορούμε άραγε μετά από όλα αυτά να πάμε στο τραπέζι των συνομιλιών και να συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε; Αλοίμονο αν δεν το πράξουμε. Αλοίμονο αν οι δύο ηγέτες δεν βρουν τρόπο ξεπεράσματος της κατάστασης που δημιουργήθηκε και επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Αλοίμονο αν για ακόμα μια φορά θυσιάσουμε το μέλλον του τόπου είτε σε εμμονές και συναισθηματισμούς, είτε σε μικροκομματικές και μικροπολιτικές επιδιώξεις. Τότε θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας. Αν νομίζουμε ότι θα σταματήσουμε τώρα τις συνομιλίες και το Μάρτη του 2018 μετά τις προεδρικές θα βρούμε το Κυπριακό εκεί που το αφήσαμε, πλανώμαστε οικτρά. Λέμε ότι η Τουρκία θέλει παγίωση των τετελεσμένων και γι’ αυτό συμπεριφέρεται έτσι. Εμείς που θέλουμε λύση τί πρέπει να κάνουμε; Να τους βοηθούμε στην προώθηση των στόχων τους ή να τους δυσκολεύουμε; Ας αποφασίσουμε επιτέλους τι θέλουμε.

Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία χρειάζεται να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που προκλήθηκαν. Αν δεν αναληφθούν συγκεκριμένες κινήσεις στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, φοβούμαστε ότι οι συνομιλίες πιθανό να αποτελματωθούν. Αν οι δύο ηγέτες δεν επανέλθουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, σύντομα και με ειλικρινή διάθεση για διάλογο και συγκλίσεις, οι εξελίξεις πιθανότατα θα μας προλάβουν – με συνέπειες και κόστος για τις επόμενες γενιές.

Ελπίζοντας ότι η διαδικασία θα ξαναμπεί σε τροχιά ουσιαστικής διαπραγμάτευσης, αυτό που πρέπει να γίνει είναι στοχευμένα και μέχρι την επόμενη φάση της Διάσκεψης για την Κύπρο να επικεντρωθούμε σε ορισμένα βασικά θέματα, από την επίλυση των οποίων θα επηρεαστεί θετικά και η Διάσκεψη. Αναφέρομαι στα ζητήματα της εκτελεστικής εξουσίας, της αποτελεσματικής συμμετοχής, των τεσσάρων ελευθεριών, του εδαφικού και του περιουσιακού αλλά και της ασφάλειας. Στο τελευταίο αυτό θέμα χρειάζεται να γίνει προεργασία γνωρίζοντας ότι στις συζητήσεις του απαιτείται και η συμμετοχή των τριών εγγυητριών δυνάμεων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τα προαναφερθέντα ζητήματα θα πρέπει πλέον να συζητηθούν μαζί ως πακέτο και οι όποιες συγκλίσεις σε αυτά να ισχύουν μόνο αν επιλυθούν όλα. Σε διαφορετική περίπτωση το όλο εγχείρημα θα πρέπει να θεωρηθεί ως μη γενόμενο και καμία απολύτως θέση που κατατέθηκε στο τραπέζι να μην ισχύει.

Ειδικότερα, τα μόνα βασικά ζητήματα που εκκρεμούν στο κεφάλαιο Διακυβέρνηση και Διαμοιρασμός Εξουσιών είναι η εκ περιτροπής προεδρία και η αποτελεσματική συμμετοχή. Θέση του ΑΚΕΛ ήταν και παραμένει ότι πρέπει να υιοθετηθεί η σύγκλιση Χριστόφια – Ταλάτ στο ζήτημα της εκτελεστικής εξουσίας. Δηλαδή εκ περιτροπής Προεδρία με διασταυρούμενη και σταθμισμένη ψήφο. Θα ήταν ευχής έργο αν οι δύο υποψήφιοι ήταν σε κοινό ψηφοδέλτιο. Αυτή η πρόταση υποχρεώνει τα Κόμματα στις δύο κοινότητες να συνεργαστούν μεταξύ τους για την εκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρου. Μεταφέρεται η όποια αντιπαράθεση στο πολιτικό επίπεδο, όπως λειτουργούν όλα τα σύγχρονα Κράτη και όχι στο εθνοτικό. Στο δε θέμα της αποτελεσματικής συμμετοχής, αν η τουρκοκυπριακή πλευρά σεβαστεί το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης στο πρώτο Μοντ Πελεράν, τότε μπορούμε να φτάσουμε σε ακτίνα σύγκλισης. Δηλαδή δεν θα χρειάζεται μια τουρκοκυπριακή ψήφος σε όλα τα ομοσπονδιακά όργανα πέραν των βασικών, αλλά μόνο σε μερικά. Αν επιτευχθεί σύγκλιση στα δύο αυτά ζητήματα, πιστεύουμε ότι διανοίγονται προοπτικές για ακτίνα σύγκλισης και στο εδαφικό, κάτι που με τη σειρά του θα υποβοηθήσει στην επίλυση των   βασικών εκκρεμούντων θεμάτων του περιουσιακού.

Ταυτόχρονα, έχει προκύψει και η νέα απαίτηση της Τουρκίας για τις τέσσερις ελευθερίες. Στο συγκεκριμένο θέμα, οι Χριστόφιας- Ταλάτ είχαν από κοινού καταλήξει ότι οι τέσσερις ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εφαρμόζονται για τους Έλληνες και Τούρκους πολίτες κατά τρόπο που να μην παραβιάζεται η πληθυσμιακή αναλογία 4:1 αντίστοιχα. Σύγκλιση την οποία σήμερα η Τουρκία επιλέγει να αμφισβητήσει παραγνωρίζοντας τις δικαιολογημένες ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων που έχουν απέναντι τους μια χώρα των 80 εκατομμυρίων.

Από όσα έχω πει, καθίσταται ξεκάθαρο ότι η επίλυση αυτών των βασικών ζητημάτων είναι συνάρτηση της πολιτικής βούλησης που πρέπει να επιδειχθεί από όλες τις πλευρές. Αν αυτό γίνει μπορούμε να φτάσουμε σε Διάσκεψη με μοναδικό αντικείμενο το μείζον θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων. Εκεί όπου πέρα από τις όποιες δημόσιες τοποθετήσεις, η Άγκυρα θα κληθεί να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, να κάνει υποχωρήσεις και να αποδείξει εμπράκτως κατά πόσο είναι έτοιμη να τερματίσει την κατοχική της παρουσία στην Κύπρο.

Δεν έχουμε αυταπάτες για τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουμε. Έχουμε όμως την πεποίθηση ότι με λυμένα τα υπόλοιπα ζητήματα η τουρκική πλευρά θα πρέπει να αναλάβει το μερίδιο που φυσιολογικά της αναλογεί ως κατοχική δύναμη στην επίλυση του Κυπριακού. Αν δεν φτάσουμε σε εκείνο το σημείο, ουδέποτε θα μάθουμε τις πραγματικές της προθέσεις. Υπογραμμίζοντας την πάγια θέση μας ως ΑΚΕΛ για πλήρη αποστρατιωτικοποίηση, άρση των εγγυήσεων και των όποιων επεμβατικών δικαιωμάτων, δεν υποτιμούμε τις ανησυχίες καμίας από τις δύο κοινότητες στα ζητήματα της ασφάλειας. Έχουμε όμως τη βεβαιότητα ότι μπορούν να εξευρεθούν τρόποι ώστε η ασφάλεια της μιας κοινότητας να μην κατοχυρωθεί σε βάρος της ασφάλειας της άλλης. Κλείνοντας θέλω να επαναλάβω το αυτονόητο. Εμείς δεν θέλουμε Κύπρο μισή, αρκεί να είναι αμιγώς ελληνική. Εμείς θέλουμε  Κύπρο ολόκληρη που να ανήκει στο λαό της. Θέλουμε να δώσουμε προοπτική και μέλλον στις επόμενες γενιές και όχι απλώς να κερδίσουμε τις επόμενες εκλογές.

Κανένας από τους αγώνες μας όμως δεν πρόκειται να πετύχει αν θα απουσιάζει το «γυναικείο προζύμι». Χρειαζόμαστε τις γυναίκες στην πρώτη γραμμή του αγώνα. Εμείς δεν θα πάψουμε ποτέ να είμαστε το πλευρό τους, μαζί τους, αλληλέγγυοι στον αγώνα τους για ισοτιμία.