“Βραβεύουμε γυναίκες που σημάδεψαν και σημαδεύουν τη ζωή”

Ομιλία Σκεύης Κουκουμά, Γ.Γ ΠΟΓΟ, στο 4^ο Ετήσιο Βραβείο Προσφοράς «Κατίνας Νικολάου – Κλειώς Χριστοδουλίδου». 

Φίλες και Φίλοι,

Αγαπητοί προσκεκλημένοι,

Από μέρους του Γενικού Συμβουλίου του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ, σας καλωσορίζω στο 4^ο Ετήσιο Βραβείο Προσφοράς « Κατίνας Νικολάου – Κλειώς Χριστοδουλίδου». 

Σε μια χρονιά δύσκολη, σε μια χρονιά αναβολών, καραντίνας, φόβου και προβληματισμού. Στην χρονιά των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των ημίμετρων για την στήριξη της δημόσιας υγείας, των δημόσιων νοσηλευτηρίων και των εργαζομένων, το 2020 θα μείνει χαραγμένο στην σύγχρονη ιστορία του κόσμου ως η χρονιά που ανέδειξε την σημασία ύπαρξης επαρκούς συστήματος δημόσιας υγείας που θα θέτει ως πρώτη προτεραιότητα την υγεία του λαού.

Στην Κύπρο, ο μόνος λόγος που κρατά ακόμη το σύστημα υγείας είναι η αυτοθυσία και η αυταπάρνηση των λίγων γιατρών και νοσηλευτών που έμειναν να υπερασπίζονται την υγεία του λαού στα δημόσια νοσηλευτήρια. Και δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι δεν είναι με τα χειροκροτήματα και τις υποκλίσεις μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες που οικοδομείται η ασπίδα προστασίας απέναντι σε μια πανδημία αυτής της έκτασης και ισχύς αλλά χρειάζεται στελέχωση προσλήψεις και αναλώσιμα.

Φίλες και Φίλοι,

Επιλέγουμε και φέτος να ξεφύγουμε από την επικρατούσα αντίληψη. Βραβεύουμε γυναίκες του τόπου με τα δικά μας κριτήρια και όχι με αυτά του star system. Όταν μιλούμε εμείς για τις γυναίκες που σημάδεψαν και σημαδεύουν την ζωή και την ιστορία του κινήματος μας, που πρωτοστατούν σε διάφορους τομείς της καθημερινής ζωής του τόπου δεν το κάνουμε με κόκκινα χαλιά και βραδινές τουαλέτες. Τιμούμε γυναίκες που αναγιώθηκαν μέσα στις κακουχίες και τις στερήσεις της εποχής τους βλέποντας φως μόνο στον οργανωμένο αγώνα.

Σήμερα, φωτίζουμε την ιστορία γυναικών που με αυτοθυσία και αυταπάρνηση αφοσιώθηκαν στην υπόθεση της χειραφέτησης της γυναικάς και στους αγώνες του λαού μας για ειρήνη και επανένωση. Τιμούμε δύο γυναίκες που πρώτα οι ίδιες τίμησαν την ΠΟΓΟ αναλαμβάνοντας καθοδηγητικό ρόλο σε εποχές δύσκολες και σε ένα βαθμό επικίνδυνες.

Τα φετινά βραβεία είναι αφιερωμένα στην Ελέγκω Παρτζίλη και την Χριστίνα Δημητριάδου. Δυο γυναίκες που πέρασαν από την ηγεσία της ΠΟΓΟ και την παρέδωσαν πιο μαζική, πιο μαχητική, πιο πλούσια σε εμπειρίες και δράση.

Η συντρόφισσα Ελέγκω αποτέλεσε ακόμη μια γυναίκα υπόδειγμα αγωνίστριας. Γεννημένη τον Ιούλη του 1918 η Ελέγκω ήταν το μικρότερο από τα έξι παιδιά της οικογένειας της. Μεγάλωσε σε μια οικογένεια που πάσχιζε για το δίκαιο και την αλληλεγγύη.

Μέσα σε αυτή την οικογένεια έμαθε ότι δεν φτάνει μόνο να αγαπάς την δικαιοσύνη αλλά θα πρέπει να αγωνίζεσαι για αυτή. Έτσι από νεαρή ηλικία όταν στο τότε Διδασκαλείο Φανερωμένης είχαν απαγορεύσει σε μια φτωχή συμμαθήτρια της το δικαίωμα να παρακαθήσει στις τελικές εξετάσεις η Ελέγκω οργάνωσε την πρώτη και την πιο δύσκολη για τα τότε δεδομένα μαθητική απεργία.

Η Ελέγκω Παρτζίλη ανήκει στη γενιά των γυναικών που άρχισαν πρώτες να μιλούν για τα δικαιώματα της εργαζόμενης γυναίκας. Το 1939 πρωτοστατεί στην δημιουργία της Ένωσης Εργαζόμενων Γυναικών. Για να μπορέσει όμως κάποιος να αντιληφθεί το μέγεθος μιας τέτοιας ενέργειας θα πρέπει να το συνδυάσει με την κατάσταση που επικρατούσε στην Κύπρο εκείνη την περίοδο τόσο σε σχέση με τα δικαιώματα της γυναίκας όσο και σε σχέση με τον πόλεμο που δέχονταν τα συνδικάτα και οι οργανωμένοι εργαζόμενοι από τους βρετανούς αποικιοκράτες. Μια εποχή που όσες γυναίκες μιλούσαν για ισότητα και ισομισθία θεωρούνταν αργόσχολες ή χαμηλών ηθών.

Το 1943 παντρεύεται τον Αντώνη Παρτζίλη με τον οποίον αποκτούν τρία παιδιά, τον Άντη, το Μάρκο και τη Μάρω. Ο γάμος της την οδήγησε στην Αμμόχωστο. Ως δασκάλα, η Ελέγκω τίμησε τον τίτλο του λειτουργήματος σε όλο το βάθος και το εύρος του.

Αφοσιώθηκε με πάθος σε αυτά της τα καθήκοντα. Σε μια περίοδο που οι παιδικοί σταθμοί περιορίζονταν σε καθήκοντα φροντίδας και φύλαξης, η Ελέγκω δίδασκε, μόρφωνε και διαπαιδαγωγούσε. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον παιδοκομικό σταθμό της Αμμοχώστου γονείς και μαθητές πραγματοποιούσαν εκδηλώσεις για την Μέρα του Παιδιού, την Διεθνή Μέρα της Γυναίκας και την Πρωτομαγιά.

Το 1950 συμμετέχει ως ιδρυτικό μέλος της Παγκύπριας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών στην οποία συμμετέχει ενεργά και με αυταπάρνηση. Σε μια περίοδο μάλιστα που η συμμετοχή στις μαζικές οργανώσεις της Αριστεράς δεν ήταν ακίνδυνη. Το 1959, η ΠΔΟΓ δίνει τη θέση της στην ΠΟΓΟ που ιδρύεται τον Ιούλη εκείνης της χρονιάς.

Η προσφυγιά οδήγησε την Ελέγκω στην Ορμήδια. Παρά τα προβλήματα της περιόδου η Ελέγκω όχι απλά στέκεται στα πόδια της αλλά μετατρέπεται σε ηγετική μορφή του αγώνα για την ανακούφιση των προσφύγων, των οικογενειών των πεσόντων και των αγνοουμένων. Μέρα νύχτα, 24 ώρες το 24ώρο η Ελέγκω βρισκόταν δίπλα στις ανάγκες του προσφυγικού κόσμου.

Το 1982 αναδείχθηκε πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα Πρόεδρος του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ, αφού πράγματι η Ελέγκω ήταν μια προσωπικότητα που ξεχώριζε με την πλατιά της απήχηση μέσα στην κυπριακή κοινωνία και με την πολυσχιδή της δράση στο γυναικείο κίνημα. Μέχρι το 1992 που η Ελέγκω βρισκόταν στην ηγεσία της ΠΟΓΟ έγινε το πρόσωπο του αγώνα μας μέσα και έξω από την Κύπρο.

Σε κινητοποιήσεις, συλλαλητήρια και διαδηλώσεις, η Ελέγκω ήταν στην πρώτη γραμμή κρατώντας ένα πλακάτ για το πολυαγαπημένο της Βαρώσι, ένα πανό για την ισοτιμία της γυναίκας, ένα περιστέρι για την ειρήνη και την ελευθερία.

Η Ελέγκω είχε παράλληλα και έντονη δράση στο διεθνές γυναικείο κίνημα για την οποία τιμήθηκε από την Παγκόσμια Δημοκρατική Ομοσπονδία  Γυναικών το 2005 στο Παρίσι με την ευκαιρία των 60χρονων της Ομοσπονδίας .

Η συνείδηση και το ήθος της Ελέγκως, η πίστη στη συλλογικότητα και στην αρχή ότι το εμείς προηγείται του εγώ, φανερώθηκε και σε μια άλλη περίσταση. Όταν το 1988, κενώθηκε μία θέση βουλευτή του ΑΚΕΛ Αριστερά Νέες Δυνάμεις στην Αμμόχωστο, η Ελέγκω Παρτζίλη παρότι πρώτη επιλαχούσα, παραχώρησε τη θέση της στον επόμενο σύντροφο, γιατί –όπως έκρινε και η ίδια-  εκείνη τη φάση η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αριστεράς χρειαζόταν κάποιο στέλεχος από το αγροτικό κίνημα.

Η Χριστίνα Δημητριάδου ανήκει επίσης στην γενιά των στελεχών που σήκωσαν στους ώμους τους την υπόθεση του γυναικείου κινήματος. Γεννημένη στην Πάφο το 1945 η Χριστίνα είχε μια πλούσια ακαδημαϊκή εκπαίδευση και κατάρτιση. Σπούδασε Δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο της 17^ης Νοεμβρίου στην Πράγα, από το 1966 μέχρι το 1970 ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Τεχνολογία Νοσοκομειακού Εργαστηρίου επίσης στην Πράγα και ακολούθως από το 1975 μέχρι το 1977 σπούδασε στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών στη Μόσχα. Με αυτά τα προσόντα η Χριστίνα θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα εντελώς διαφορετικό δρόμο, να ασχοληθεί με το αντικείμενο της και να διαπρέψει σε αυτό. Το κάλεσμα όμως για να αφοσιωθεί στην δουλειά του κινήματος αποτελούσε για την ίδια την μεγαλύτερη τιμή. Και αυτή όπως και μια σειρά άλλες συντρόφισσες και σύντροφοι άφησαν κατά μέρους την επαγγελματική τους πορεία και δόθηκαν ψυχή τε και σώματι στο κίνημα.

Η Χριστίνα, παράλληλα με την εμπλοκή της στην ΠΟΓΟ έχει εξίσου έντονη δράση και μέσα από τις γραμμές του ΑΚΕΛ. Οργανώνεται στο κόμμα από το 1965 και έχει διατελέσει για χρόνια μέλος του πολιτικού γραφείου του ΑΚΕΛ. Τίμησε τα ψηφοδέλτια του κόμματος σε αρκετές αναμετρήσεις στις βουλευτικές εκλογές. Ηγήθηκε της ΠΟΓΟ σε περιόδους δύσκολες. Σε περιόδους που η αριστερά ταλανιζόταν από τις ανατροπές στη Σοβιετική Ένωση. Ηγήθηκε στην περίοδο που οι ιδέες μας δέχονταν τεράστια επίθεση.

‘Έλεγε τότε από το βήμα του συνεδρίου της ΠΟΓΟ το 2000 « το Γυναικείο Ζήτημα στη δική μας αντίληψη είναι κοινωνικό πρόβλημα και μόνο όταν συνειδητοποιείται σαν κοινό πρόβλημα ανδρών και γυναικών διαμορφώνονται οι δυνατότητες να ενσωματώνεται η πάλη κατά των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών, στην πάλη για τα γενικά κοινωνικά προβλήματα, χωρίς αυτή η πάλη να χάνει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία της, γιατί τα προβλήματα των γυναικών δεν αφορούν μόνο τις γυναίκες. Στην προέκτασή τους αφορούν το παιδί, την οικογένεια, την κοινωνία γενικά. Είναι προβλήματα κοινωνικά και συνεπώς το συνεχές ενδιαφέρον γι’ αυτά αποτελεί υποχρέωση και καθήκον του κράτους και του συνόλου της κοινωνίας.»

Η Χριστίνα συνέβαλε επίσης στην εμπλοκή της ΠΟΓΟ στο αντικατοχικό κίνημα και στο κίνημα της επαναπροσέγγισης. Η συμβολή των γυναικών στην επούλωση των πληγών, στις αντικατοχικές κινητοποιήσεις του λαού, στη διαφώτιση της κοινής γνώμης και στην οργάνωση δυναμικών γυναικείων κινητοποιήσεων, υπήρξε ανεκτίμητη.

Ως μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής Κομμάτων και Οργανώσεων συνέβαλε με όλες της τις δυνάμεις για την επιτυχία των παλλαϊκών συλλαλητηρίων ενάντια στην τουρκική κατοχή. Προσέφερε κάθε υποστήριξη στο έργο των Επιτροπών Προσφύγων, Συγγενών Αγνοουμένων Εγκλωβισμένων και με ιδιαίτερες πρωτοβουλίες προβάλλει τα αιτήματα τους διεθνώς

Την ίδια ώρα όμως σηκώναμε ψηλά το λάβαρο του αντικατοχικού αγώνα για την απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου, για την επαναπροσέγγιση και την αδελφοσύνη με τις Τουρκοκύπριες συμπατριώτισσες μας.

Η Χριστίνα έδωσε τεράστιες δυνάμεις και στην εμπλοκή όλων και περισσότερων γυναικών στο κίνημα της επαναπροσέγγισης. Ήταν ηγετική μορφή στις πρώτες δράσεις επαναπροσέγγισης που οργανώθηκαν εκτός Κύπρου γιατί το κατοχικό καθεστώς δεν επέτρεπε τότε τις επαφές. Πίστευε,    συνεχίζει να πιστεύει  και η ιστορία την έχει δικαιώσει ότι όσο περισσότερος κόσμος έρθει σε επαφή με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, με τους τουρκοκύπριους που ζουν και αγωνίζονται για την λύση και την επανένωση τόσο περισσότεροι θα αντιλαμβάνονται ότι ο λαός αυτού του τόπου δεν έχει τίποτα να χωρίσει μεταξύ του. Όσο πιο ουσιαστική γίνει η επαφή ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων τόσο πιο σύντομα θα ξεκαθαρίσει η θολούρα και η συντήρηση που είχε επιβληθεί μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα στις νέες γενιές του τόπου.

Την περίοδο που η Χριστίνα βρισκόταν στην ηγεσία της ΠΟΓΟ πάρθηκε η απόφαση για να υπάρξει σε μηνιαία βάση η έκδοση του περιοδικού Κυπρία, το οποίο αποτελούσε μοναδικό μέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης της γυναίκας για τα προβλήματα και την ανάγκη οργάνωσης για την διεκδίκηση της λύσης τους.

Η Χριστίνα είχε επίσης διακριθεί επάξια και στο διεθνές γυναικείο κίνημα διατελώντας για αρκετά χρόνια αντιπρόεδρος της ΠΔΟΓ το οποίο αποτελούσε ένδειξη σεβασμού τόσο προς την ίδια όσο και προς την ΠΟΓΟ που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Το 2010 η Χριστίνα παρέδωσε τη σκυτάλη της Γενικής Γραμματέα της ΠΟΓΟ μόνο γιατί πάντα θα είναι κοντά, να παρακολουθεί, να εισηγείται, να αγωνιά γιατί η γυναίκα στις σημερινές συνθήκες βρίσκεται σε ακόμη πιο δύσκολη θέση.

Θέλουμε να τη διαβεβαιώσουμε ότι πάντα θα είναι καθοδηγήτρια στους αγώνες των γυναικών για τη δράση της ΠΟΓΟ. Και γνωρίζουμε ότι δεν σταματά να νοιάζεται και να προσπαθεί να βοηθήσει το κάθε συνάνθρωπο της που αντιμετωπίζει προβλήματα.

Αγαπητή Χριστίνα, ευχαριστούμε κα θέλουμε να σου ευχηθούμε να είσαι πάντα δυνατή και μαζί με την αγαπημένη σου κόρη, τη Θέκλα, να συνεχίσεις να είσαι η Χριστίνα της ΠΟΓΟ όπως όλοι σε ήξεραν.

Φίλες και Φίλοι,

Σε μια εποχή που άλλοι προβάλλουν ως επιτυχημένη γυναίκα, τη γυναίκα των εξωφύλλων των περιοδικών, τη γυναίκα της βιομηχανίας της ομορφιάς και των καλλιστείων, τη γυναίκα της αστικής τάξης και των σαλονιών, εμείς –η ΠΟΓΟ- επιλέγουμε να παραφωνήσουμε. Επιλέγουμε να προβάλουμε ως παράδειγμα τη γυναίκα των αγώνων. Τη γυναίκα της οργανωμένης συλλογικής πάλης.  Τη γυναίκα της δράσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Τη γυναίκα που στέκεται στο πλευρό των αδυνάτων και όσων δεν έχουν φωνή. Τη Ελέγκω Παρτζίλη και την Χριστίνα Δημητριάδου

Φίλες και Φίλοι

Το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ, μετρά φέτος 70 χρόνια αγώνων για τα δικαιώματα της γυναίκας, για την ειρήνη και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Σε αρκετές περιπτώσεις προσεγγίζοντας κριτικά και με ειλικρίνεια την υφιστάμενη κατάσταση σχετικά με την θέση και τις νίκες του γυναικείου κινήματος στην Κύπρο σημειώνουμε ότι τα πράγματα προχώρησαν αλλά υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μας. Δυστυχώς αυτό έχει ανατραπεί μέσα από τα 8 χρόνια κυβέρνησης Αναστασιάδη – ΔΗΣΥ. Σε αυτά τα χρόνια είδαμε την θέση της γυναίκας να υποβαθμίζεται.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μέσα από απαξιωτικές αναφορές ή δηλώσεις που αγνοούν την ουσία και το κεντρικό νόημα της ισότητας και της ισοτιμίας των φύλων η κυβέρνηση αγνοεί και ταυτόχρονα προκαλεί τις γυναίκες του τόπου.

Το τελευταίο παράδειγμα με τον διορισμό μιας μόνο γυναίκας ανάμεσα σε 15 άντρες στη συμβουλευτική επιτροπή για την δημιουργία υφυπουργείου πολιτισμού είναι ενδεικτικό όλης της 8χρονης προσέγγισης της σημερινής κυβέρνησης.

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι σημαντικότερες νομοθετικές ρυθμίσεις που επέκτειναν την προστασία των γυναικών ή αναγνώρισαν νομοθετικά τις ανάγκες και τις δυσκολίες τους έγιναν από την Βουλή δείχνοντας ότι τα ζητήματα των γυναικών αποτελούν την τελευταία προτεραιότητα της Κυβέρνησης.

Είναι με πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ και άλλων κομμάτων

1. που έχει εκσυγχρονιστεί η νομοθεσία που διέπει τις αμβλώσεις προστατεύοντας και επεκτείνοντας τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας.
2. που έχει επεκταθεί το επίδομα και η άδεια μητρότητας στις γυναίκες που  αποκτούν δίδυμα και τρίδυμα.
3. που έχουν ενσωματωθεί οι πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης σε ότι αφορά τους βιασμούς, στον ποινικό κώδικα.
4. που συζητούμε το τελευταίο διάστημα τον εκσυγχρονισμό του απαρχαιωμένου ποινικού κώδικα σε ότι αφορά αδικήματα που αφορούν βία ενάντια σε γυναίκες και παιδιά.
5.  να επεκταθεί το δικαίωμα σε σύνταξη χηρείας στους άντρες,
6. που προσπαθήσαμε να επεκτείνουμε το δικαίωμα στο επίδομα πατρότητας και σε πατέρες που δεν έχουν τελέσει οποιασδήποτε μορφής γάμου με τις μητέρες των παιδιών τους.
7. Είναι με νομοθετική πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ που προσπαθούμε να ποινικοποιήσουμε την αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών με κεντρικό σημείο την βία που δέχονται οι γυναίκες που βρίσκονται στην πορνεία.
8. Είναι και με δική μας πρωτοβουλία που προχωρούμε τις επόμενες μέρες με την ποινικοποίηση της σεξιστικής ρητορικής.

Φίλες και Φίλοι,

Μέσα από τη σημερινή εκδήλωση ας σταλεί το μήνυμα προς όλες τις γυναίκες της Κύπρου. Είναι η ώρα για την ισοτιμία, για την ισομισθία, για την επέκταση της άδειας και του επιδόματος μητρότητας, για την πληρωμενη γονικη αδεα, για την ουσιαστική νομοθετική κατοχύρωση των δικαιωμάτων μας, για την προστασία της γυναίκας από κάθε μορφή βίας, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του σεξισμού, για τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας, για σύστημα και δομές πρόνοιας που να στηρίζουν την γυναίκα είναι σήμερα.

Λευκωσία, 6 Νοεμβρίου 2020