Και η φετινή Παγκόσμια Μέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά της Γυναίκας δεν μας βρήκε σε θέση να μπορούμε να ανακοινώσουμε κάποια ευχάριστα νέα. Ούτε μπορούμε ακόμα να μιλήσουμε για χειροπιαστά αποτελέσματα από τις πολιτικές που εγκαινιάστηκαν τα τελευταία χρόνια σε διεθνές και εθνικό επίπεδο.
Οι στατιστικές είναι αποκαρδιωτικές. Πάνω από το 70% των γυναικών του πλανήτη έχουν βιώσει τη βία –σε οποιαδήποτε μορφή της- έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Εκατομμύρια γυναίκες πουλιούνται και αγοράζονται στα σκλαβοπάζαρα της πορνείας. Yπόκεινται στο μαρτύριο του ακρωτηριασμού των γεννητικών τους οργάνων. Λιθοβολούνται μέχρι θανάτου για «εγκλήματα τιμής». Αλλού εφαρμόζεται η προγεννητική επιλογή φύλου και απορρίπτονται τα θηλυκά έμβρυα ή τα βρέφη αφήνονται να πεθάνουν από πείνα γιατί είναι θηλυκά. Υπολογίζεται ότι με αυτή την πρακτική «χάθηκαν» από τον παγκόσμιο πληθυσμό κάπου στα εκατό εκατομμύρια γυναίκες. Οι γυναίκες –χωρίς να κατεβαίνουν στα πεδία των μαχών- είναι τα μεγαλύτερα θύματα των πολέμων. Ο βιασμός γυναικών σε καιρούς πολέμου είναι μια διαδεδομένη πρακτική ταπείνωσης του εθνικού αντίπαλου. Κάθε μέρα δεκάδες γυναίκες γίνονται θύματα δολοφονικής βίας από τους συντρόφους τους. Όχι μόνο στις «υπανάπτυκτες» χώρες αλλά και στις «πολιτισμένες» κοινωνίες. Κάθε δέκα μέρες μία Σουηδή και δύο Γαλλίδες κακοποιούνται μέχρι θανάτου από το σύντροφό τους. Στις ΗΠΑ, τρεις γυναίκες κάθε μέρα δολοφονούνται από το σύντροφό τους. Στους χώρους δουλειάς, σεξουαλική παρενόχληση σημαίνει παρενόχληση με θύμα γυναίκα, ενώ τι άλλο από βία κατά των γυναικών είναι οι απολύσεις εγκύων εργαζόμενων; Φαινόμενο που καταγράφεται και στον τόπο μας.
Είναι ευνόητο ότι η βία σε βάρος των γυναικών δεν είναι μια οποιαδήποτε μορφή βίας του ποινικού δικαίου αλλά μορφές εγκληματικής δράσης που ασκούνται ενάντια στις γυναίκες απλώς επειδή είναι γυναίκες ή που επηρεάζουν δυσανάλογα τις γυναίκες. Η βία κατά των γυναικών δεν πλήττει μόνο τη φυσική και πνευματική υγεία του θύματος. Δεν είναι μεμονωμένη παραβατική πράξη, δεν είναι ζήτημα στενά ατομικό ή οικογενειακό. Αποτελεί κοινωνική παθογένεια με θύμα ολόκληρο το γυναικείο φύλο.
Όπως πολύ εύστοχα αναφέρει η Οργάνωση Δικηγόροι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ειδικότερα για την ενδοοικογενειακή βία, είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται βλέποντας την και ενισχύεται μέσα από την κοινωνία και την οικογένεια. Δεν οφείλεται ούτε σε αρρώστεια ούτε σε γενετική προδιάθεση. Συμβαίνει και επαναλαμβάνεται επειδή απλώς λειτουργεί, βολεύει. Επιτρέπει δηλαδή στο δράστη να εδραιώνει και να ασκεί ισχύ και έλεγχο πάνω στο θύμα μέσα από τον εκφοβισμό και την κακοποίηση. Κερδίζοντας την ανοχή και τη συμμόφωση του θύματος, έστω και προσωρινά, ο δράστης συνεχίζει και εντείνει τις τακτικές αυτές. Κρίσιμο στοιχείο όμως είναι το γεγονός ότι η βίαιη συμπεριφορά ανδρών σε βάρος των συντρόφων τους «νομιμοποιείται», αναπαράγεται και ενισχύεται από την κοινωνικά αποδεκτή πεποίθηση ότι οι άνδρες έχουν το δικαιώμα να ασκούν έλεγχο στις γυναίκες στα πλαίσια των μεταξύ τους σχέσεων και το δικαίωμα να διασφαλίζουν -και βίαια- τον έλεγχο αυτό.
Έχει λοιπόν κοινωνικές γενεσιουργές αιτίες, τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα, που αποτελούν δομικό στοιχείο της κοινωνίας. Πρόκειται για μια –ίσως την πιο αποκρουστική- αλλά για μία μόνο πτυχή της γυναικείας ανισοτιμίας. Στη ζωή της γυναίκας προστίθενται και όλες οι άλλες μορφές διακρίσεων σε βάρος του φύλου της, όπως η δυσμενέστερη θέση στην εργασία, οι πολλαπλοί ρόλοι που έχει στη δουλειά, στην οικογένεια και το σπίτι, οι περιορισμοί και τα στερεότυπα σε σχέση με τη μορφωτική της ανέλιξη, η υποεκπροσώπηση των γυναικών στη δημόσια ζωή, οι προκαταλήψεις για το ρόλο που υποτίθεται ότι πρέπει να έχει στην οικογένεια, στην κοινωνία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τον έρωτα, κλπ. Εμείς δεν κρύβουμε ότι η οριστική ανατροπή της γυναικείας ανισοτιμίας και το οριστικό ξερίζωμα από το πρόσωπο της ανθρωπότητας του όνειδους που λέγεται βία κατά των γυναικών προϋποθέτει την οικοδομήση της νέας κοινωνίας που θα κατοχυρώνει την ισοτιμία των φύλων που για να γίνει αυτό θα πρέπει να κατοχυρωθεί η κοινωνική ισότητα όλων των ανθρώπων και να θριαμβεύσουν οριστικά οι αξίες της αλληλεγγύης, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του αλληλοσεβασμού.Επειδή ακριβώς εμείς πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να γίνει και θα γίνει, πιστεύουμε και ότι οι μελλοντικές γενιές θα ζήσουν σε ένα κόσμο όπου φαινόμενα όπως η βία κατά των γυναικών θα είναι απλά ένα κεφάλαιο στο μάθημα της ιστορίας.
Εντούτοις δεν χρειάζεται να συμφωνήσουμε όλες και όλοι σε αυτή τη θέση ούτε χρειάζεται να περιμένουμε τον κοινωνικό μετασχηματισμό για να δραστηριοποιηθούμε ενάντια στο φαινόμενο. Η ΠΟΓΟ άλλωστε θεωρεί ότι το ζήτημα της βίας κατά των γυναικών είναι ένα ζήτημα στο οποίο μπορεί να επιτευχθεί καθολική ενότητα δράσης των γυναικείων οργανώσεων και όλων των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Η σημερινή κυβέρνηση άνοιξε το δρόμο για ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπισης του φαινομένου λαμβάνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες, με κορυφαία την υιοθέτηση του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια για την περίοδο 2010-2015. Η βαθιά και ουσιαστική ευαισθητοποιήση ολόκληρης της κοινωνίας για το ζήτημα είναι αφ’ ενός η καλύτερη εγγύηση ότι οι πολιτικές θα υλοποιούνται έγκαιρα και αποτελεσματικά. Αφ’ ετέρου, έτσι καταδικάζονται στη συνείδηση της κοινωνίας αυτές οι συμπεριφορές και διαμορφώνονται χαρακτήρες και προσωπικότητες που διαπνέονται από τις αξίες της ισοτιμίας και του αλληλοσεβασμού των φύλων. Το Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ δεσμεύεται ότι θα εργαστεί ακόμα πιο σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση.